از طرد تا پذیرش اسباب بازی در تاریخ دوران اسلامی ایران

در این مقاله نگاهی به تاریخچه اسباب بازی در دوران اسلامی در ایران داشته ایم.

در قرون اولیه اسلام، بازی و استفاده از وسایل متصل با مخالفت هایی روبه رو شد، زیرا گمان می رفت انسان را از مأموریت اولیه اش منحرف می کند و از این رو برخی از علما بازی و سرگرمی با این گونه وسایل را محکوم می کنند. از سوی دیگر، اما نظرات متفاوتی در مورد ساخت و استفاده از اسباب بازی ها وجود داشت.

البته اختلاف نظر در مورد بازی و اسباب بازی در دوران اسلامی را می توان به این دلیل توجیه کرد که از آنجایی که برخی از بازی ها در گذشته وسیله قمار و سود و زیان محسوب می شد و باعث ترک کار افراد می شد. سستی و رفتار نامناسب در جامعه و یا به دلیل اینکه برخی بازی‌ها مانند کبوتربازی باعث اضطراب مردم می‌شود، گاهی حاکمان دستور می‌دهند این بازی‌ها ممنوع شود.

محکومیت بازی های مبتنی بر شانس

اگرچه برخی از بازی هایی که اعتقاد بر این بود که مردم را از فطرت اصلی خود دور می کند، از دوران جاهلیت محکوم شده است. به عنوان مثال یکی از بازی های باستانی ایرانی که ابتدا در خاورمیانه و در جوامع نوسنگی پدیدار شد و سپس به جوامع دیگر سرایت کرد، قپبازی است. خاستگاه این بازی مبتنی بر شانس را زندگی چوپانان و یکی از تفریحات عشایر فلات ایران می دانند که به تدریج به سایر نقاط کشور نیز رسید. بر اساس یافته ها و کاوش های باستان شناسی، این بازی در بین کودکان و نوجوانان به ویژه پسران انجام می شد، اما به مرور زمان در بین بزرگسالان نیز رواج یافت.

عکس از Capt

کپ یکی از هفت تکه استخوان مچ پا گوسفند و بز است که در فاصله بین دو قوزک قرار دارد و به شکل مستطیل مکعبی شکل است که مردم مناطق مختلف ایران آن را شرایط و دستورات خاصی در نظر گرفته اند. برای انجام این کار از گذشته های دور.در اوقات فراغتشان برای تفریح ​​و گذراندن وقت بازی های گپ انجام می دادند. بازی مبتنی بر شانس و شرط بندی، اگرچه در آن زمان پول یا کالاهای با ارزش واسطه بازی نبود، اما ایرانیان نیز سپردن بخت و اقبال و سرنوشت خود را به خوبی یا بدی یک تکه استخوان محکوم می کردند.

از سوی دیگر، با وجود ممنوعیت برخی از آداب و رسوم و بازی ها در دوران اسلامی، مردم جوامع مختلف ایران مانند گذشته به آن پایبند بودند. بر اساس متون تاریخی و ادبی به جا مانده از قرون مختلف اسلامی، مشخص می شود که بسیاری از شخصیت ها و مجسمه هایی که در دوران جاهلیت برای مراسم مذهبی ساخته می شد، در دوران اسلامی با حذف جنبه قداست، به عنوان ابزار و اسباب بازی های استفاده شده کودکان.

تحمل و احیای اسباب بازی

گاهی اگرچه دستور منع ساختن عروسک و خرید و فروش آنها می‌شد، اما در بازارها و اسباب‌فروشی‌ها و سازندگان صورت حیوانات، شمشیرها و سپرهای چوبی، لوله‌های سفالی و مجسمه‌ها در مناسبت‌هایی از جمله با آنها برخورد می‌شد. نوروز و جشن کودکان سده آنها را درست کرده و در بازار فروختند. همچنین چوگان یا بازی با توپ که قدمت آن به دوران باستان بازمی‌گردد به عنوان بازی کودکان و بزرگسالان در دوره اسلامی نیز رواج داشته است.

پی نوشت: بخشی از این گزارش با استفاده از اطلاعات مرکز دایره المعارف بزرگ اسلامی و مجله مردم شناسی، سال دوازدهم، شماره ۲۰ نوشته شده است.

منبع: ایسنا