بررسی تطبیقی اعمال عدالت در اسلام و حقوق بشر
میثم نوروزی با بیان اینکه عدالت حاکم بر عالم خلقت است، اظهار داشت: نظام هستی مبتنی بر عدالت است و در عرصه تدبیر و اجتماع، عدالت و اجرای عدالت قدیمی ترین اهدافی بود که پیوسته در ذهن دانشمندان و مصلحت اندیشان اجتماعی حقوق دانان علیرغم تفاوت در برداشت ها به اصل عدالت به عنوان مبنای حقوق بشر توجه ویژه ای دارند اما در نظام اسلامی این نظر معنای روشن تری دارد.
وی با بیان اینکه عدالت مانند توحید در همه شئون دینی، اجتماعی، فرهنگی، سیاسی و حقوقی نظام اسلامی وجود دارد، افزود: هدف دین سامان دادن به روابط اجتماعی بر اساس قانون عدالت است و در این نظریه به سادگی از آنجایی که پیامبران الهی مأمور به عدالت هستند، مردم ملزم به پیروی از آنها هستند تا عدالت را اجرا کنند، چنان که در آیه ۱۴۶ سوره آل عمران آمده است، جمع کثیری از مردان بزرگ و شجاع همراه با پیامبران در برابر ستمگران قیام کردند. برای اجرای عدالت
عضو هیأت علمی دانشکده حقوق دانشگاه بوعلی سینا تصریح کرد: در خصوص عدالت اجتماعی باید توجه داشت که عدالت اجتماعی یکی از جذاب ترین شعارهای مکاتب بشری در طول تاریخ بوده است و در دهه های اخیر یکی از مهمترین شعارها بوده است. – موضوعات مهمی که دانشمندان علوم اجتماعی به آن توجه دارند ناشی از رویکرد واقع بینانه همه رشته های علوم انسانی به روند نابرابری در جهان است و در عصر حاضر علت اصلی بحران در جوامع بشری ریشه در نابرابری اجتماعی دارد. و بی عدالتی
وی با بیان اینکه چشم انداز زندگی بدون عدالت تیره به نظر می رسید، ادامه داد: در دهه های گذشته جغرافی دانان به تأثیر عدالت اجتماعی و نابرابری در ریخت شناسی و سازمان فضایی شهرها توجه بیشتری داشتند و جان استوارت میل اولین کسی بود که از عدالت اجتماعی در مفهوم امروزی و به گفته وی، عدالت اجتماعی به این معناست که جامعه باید با هرکسی که مستحق برخورد یکسان است رفتار کند.دیوید اسمیت همچنین اولین جغرافی دانی است که به رفاه و عدالت اجتماعی اشاره کرده است.
نوروزی تصریح کرد: تعریف عدالت در بیان نویسندگانی چون هاروی به عنوان مجموعه اصولی تلقی می شود که برای حل دعاوی متعارض ایجاد می شود و عدالت اجتماعی در واقع کاربرد عینی این اصول برای غلبه بر تعارضاتی است که برای پیشرفت نیازمند همکاری اجتماعی است. و مفهوم عدالت اجتماعی بر خلاف تصور عموم، مفهومی بسیار ذهنی و سیال است، بنابراین نمی توان به موضوعی عینی، خاص و قابل قبول برای همگان دست یافت.
این استاد دانشگاه افزود: در حقوق بشر غربی، مساوات در اکثر موارد برابر با عدالت تلقی می شود و این موضوع به ویژه در حقوق جنسیتی، ازدواج و حقوق کودک مشهود است و از مهم ترین کارهایی که در مورد عدالت تجویز شده است، می توان به تشکیل قانون اشاره کرد. جامعه آرمانی که مبتنی بر رابطه توحید است، عدالت پس از توحید، جوهره اصلی حقوق بشر تلقی می شود و این نتیجه می تواند حقوق بشر را از مطلق گرایی خارج کرده و با حقیقت سازگار سازد.
وی با بیان اینکه اساساً فلسفه حقوق بشر تأمین عدالت است، گفت: حقوق بشر به نظم اجتماعی رنگ عدالت می دهد و نظام های حقوقی را به نفع افراد آسیب پذیر عادلانه می کند و اسلام نظام آرمانی است که در آن، از یک سو جامعه الگویی به تصویر کشیده می شود که این امکان برای مردم وجود دارد که آن را الگوی خود قرار دهند و از سوی دیگر جایگاهی شأن و ویژه برای نقش آفرینی افراد در یک نظام ارزشی و برخورداری از حقوق و تکالیف ایجاد می شود. .
نوروزی افزود: زمانی که حاکم خود را وقف عدالت کند و جامعه بر اساس عدالت سامان یابد، مدینه فاضله یا جامعه آرمانی ایجاد می شود و دلیل آن این است که اقامه عدالت، معیار صدق و درستی اعمال است. دولت و سیاستمدار جامعه موظف است روابط اعضای جامعه را حفظ کند، آن را بر اساس عدالت نظام دهد، همچنین اقدام ویژه دولت ها مبارزه با محرومیت زدایی و حفظ عدالت اجتماعی است. و الگوی جامعه اسلامی دارای ویژگی هایی است که یکی از آنها ضمانت حقوق انسان و عدالت است.
وی با بیان اینکه تکامل اجتماعی یکی دیگر از کارهایی است که برای عدالت تجویز شده است، خاطرنشان کرد: اسلام یک نظام اجتماعی است که فضیلت مطلوب را در سعادت انسان می بیند و حقیقت شریعت دینی و تلاش انبیای الهی این است که مردم از تربیت دینی و شریعت بهره مند شوند. و به غلط باید عدالت را رعایت کنند، زیرا عدالت مبنای تعاون و شرط توسعه اجتماعی است.
نوروزی ادامه داد: روح عدالت خواهی که در حقوق بشر نهفته است از عمق عدالت خواهی اسلام سرچشمه می گیرد و فردگرایی و اصالت فرد را در عرصه حقوق بشر باطل می کند و به آن معنای عادلانه می بخشد. عدالت مانند توحید یکی از ترازوهای ارزیابی حقوق بشر است و به عبارتی حقوق بشر به هیچ وجه نمی تواند خارج از دایره عدالت باشد، لذا اصرار بر اجرای عدالت به عنوان یک مناسک سیاسی همواره تخیل جامعه جهانی را به خود مشغول کرده است. دانشمندان
منبع: ایسنا
