چرا قتل های خانوادگی دلخراش اتفاق می افتد؟
ابتدا باید موارد خاص این موارد را به تفصیل بررسی کرد تا به تحلیل دقیقی رسید. نکته ای که می توانم بر آن تاکید کنم این است که نه تنها در ایران، بلکه در جهان با حاکمیت فضای مجازی که به فضای واقعی تبدیل شده است، فضای خانواده و روابط اجتماعی به ویژه در جامعه ما دچار بحران شده است.
قتل چند نفر از اعضای یک خانواده توسط یک عضو اتفاقی است که هر از گاهی شاهد آن هستیم. در جریان این اتفاقات یکی از اعضای خانواده شروع به تیراندازی با اسلحه می کند که در جریان آن اتفاقات خونینی رخ می دهد. این اتفاقات واکنش های زیادی را در بستر اجتماعی به دنبال دارد که چرایی وقوع این اتفاقات را در گفت و گو با دکتر محسن نصری، جامعه شناس بررسی کرده ایم.
قتل چند نفر از اعضای خانواده توسط یکی از اعضای خانواده یکی از وقایع است. حوادثی مانند کشته شدن ۱۲ نفر از اعضای یک خانواده توسط پسر خانواده در شهرستان فاریاب استان کرمان، کشته شدن چهار نفر از اعضای یک خانواده در شهر آبادان و حوادثی از این دست در حالی رخ می دهد که تحکیم بنیان خانواده همواره بوده است. تاکید شده است. تحلیل شما از چرایی این اتفاقات چیست؟
ابتدا باید موارد خاص این موارد را به تفصیل بررسی کرد تا به تحلیل دقیقی رسید. نکته ای که می توانم بر آن تاکید کنم این است که نه تنها در ایران، بلکه در جهان با حاکمیت فضای مجازی که به فضای واقعی تبدیل شده است، فضای خانواده و روابط اجتماعی به ویژه در جامعه ما دچار بحران شده است. در جامعه ما سلول بنیادی جامعه خانواده است و ارزش خانواده همچنان در جامعه مهم است. اولین نکته این است که ما در عصری زندگی می کنیم که قطعا بحث هوش مصنوعی بر فضای اجتماعی و روابط اجتماعی تاثیر می گذارد. نکته دوم این است که فیلم ها، ویدئوها و حتی کارتون هایی که در فضای مجازی پخش می شود، طراحان آنها از جریان فکری هستند که می خواهند فروپاشی اجتماعی ایجاد کنند، بنابراین خشونت را در روابط اجتماعی ترویج می کنند.
نمونه ای از این خشونت ها در شورش های پاییزی سال گذشته رخ داد. عده ای هم همین سبک خشونت را در جامعه به کار بردند و متاسفانه جنایت کردند و مردم را با بلوک سیمانی کشتند. آموزه هایی که امروزه در قالب فیلم ها و سریال های هالیوودی و یا در قالب کارتون هایی که در فضای مجازی به نوجوانان آموزش داده می شود، خشونت محور اصلی است و باعث می شود رفتار خشونت آمیز در آن قسمت از جامعه نهادینه شود. در فضای مجازی نکته سوم اینکه اگر خانواده وظیفه تربیت نسل جوان را از خانواده بگیرد و به نهادهای آموزشی مانند آموزش و پرورش بسپارد قطعا در آینده دچار چنین آسیب هایی خواهیم شد. این اتفاقات نه تنها در برخی استان ها و شهرهایی که حساسیت های فرهنگی وجود دارد، بلکه در شهرهایی مانند کرج نیز رخ می دهد و شاهد خشونت مردم هستیم.
نکته پایانی این است که ما امروز دچار آسیب های اجتماعی شده ایم. رهبر معظم انقلاب از مسئولان کشور اعم از مجلس و دولت خواستند بررسی دقیق آسیب های اجتماعی را انجام دهند. وزارت کشور نیز به دبیرخانه این امر تبدیل شد تا آسیب ها را بررسی و رسیدگی کند، اما محوری ترین موضوع این است که آموزش و پرورش موضوع آموزش را احیا می کند و مردم در کنار آموزش و پرورش، آموزش هم دارند تا بتوانند در سختی ها زندگی خود را تامین کنند. شرایط .کنترل و حوادث مشابه خشونت رخ نمی دهد.
شما به جهانی بودن این سوال اشاره کردید. آیا جهانی شدن منجر به پذیرش این امر می شود؟
در بحث فضای مجازی، مرزهای جهانی حذف می شود و رفتار، سبک زندگی یا تفکر از هزاران کیلومتر به هزاران کیلومتر فراتر منتقل می شود، زیرا مرزهای فرهنگی و سیاسی حذف می شود. در حال حاضر شاهد آن هستیم که سطح خشونت در کشورهای غربی و اروپایی در اوج خشونت جهانی قرار دارد. اگر بخواهیم این موضوع را با کشور خودمان مقایسه کنیم، متوجه می شویم که خشونت در جامعه ما نسبت به دنیای غرب ناچیز است، اما با توجه به فضای فرهنگی، تمدنی و مذهبی ما، این میزان قابل قبول نیست. در صحنه جهانی سبک زندگی، اخلاق و رفتار را شکل می دهد و خانواده ها و افراد در فضای مجازی تحت تأثیر این دستور کارها قرار می گیرند. سازندگان این برنامه ها شیاطینی هستند که می خواهند مردم را دچار بحران کنند، بنابراین زندگی در هر شهر و روستا دچار چنین بحرانی می شود. ما باید به این نکته هم توجه کنیم، ما در کشورمان نسبت به کشورهای غربی شرایط حادی پیدا نکرده ایم، بنابراین باید قبل از درمان، پیشگیری انجام شود و شروع این کار آموزش است.
شما بر موضوع آموزش تاکید می کنید در حالی که بسیاری از مدارس ما با مشکلات زیادی مواجه هستند و گاهی برای نمره گرفتن با مشکل مواجه می شوند. با توجه به شرایط فعلی چه باید کرد؟
دو اقدام اصلی باید انجام شود. ابتدا باید بهره وری این ظرفیت موجود بهبود یابد. درست است که نسبت به سایرین امکانات محدودی داریم اما باید با نیروی انسانی متعهد و متخصص بهره وری را ارتقا دهیم و نکته دوم توجه مجلس و دولت به بودجه و پایه آموزشی را بیشتر می طلبد. این توجه را نباید به عنوان یک هزینه، بلکه سرمایه امروز و فردای جامعه بدانند. مردم و متخصصان باید از نهادهای دولتی بخواهند که به آموزش و پرورش توجه بیشتری کنند و نکته اصلی دیگر افزایش بهره وری از ظرفیت های موجود است. ببینید به زبان ساده ما ظرفیتی در آموزش داریم که باید از آن به نحو مطلوب استفاده کرد. اولاً آموزش ضمن خدمت معلمان، ثانیاً انجمن اولیا و مربیان و ثالثاً یک درس به عنوان آمادگی دفاعی برای چندین مقطع تحصیلی می تواند این اطلاعات و این آموزش را به نسل جوان بدهد که در صورت وجود فیلم های خشونت آمیز مراقب باشند. و بازی در فضای اجتماعی و مجازی نتیجه توجه چه خواهد بود؟
توجه شما بیشتر معطوف به آسیب هایی است که فضای مجازی به حوزه عمومی جامعه وارد می کند. علاوه بر این، چه عواملی این خشونت ها را تشدید می کند؟
ما چهار موسسه اصلی داریم که افراد را آموزش می دهند. اول، نهاد خانواده. اگر خانواده توانمند شود جلوی بسیاری از این آسیب ها را می گیرد. دوم، مؤسسه آموزشی که شامل آموزش و پرورش و دانشگاه است. این که در بحث علمی فقط شاخص ها و رتبه های علمی را بررسی می کنند کافی نیست. همانطور که آیه ۵۶ سوره روم می فرماید: «الذین اوتو الیم و الایمان» پس باید علم، ایمان و اخلاق را در مؤسسات آموزشی با هم متحد کنیم. سوم نهادهای حاکمیتی است. دولت رسالت و وظایفی دارد که باید وظایف خود را در قبال آحاد جامعه و نسل جوان به خوبی انجام دهد. چهارم رسانه ها هستند که نقش مهم و محوری در جهان دارند. اگر این چهار موجود در یک سیستم، در نگاه اول، در یک تحلیل دقیق، متحد شوند، قطعا نتیجه بهتر خواهد بود.
وقتی این اتفاقات در یک خانواده می افتد، خانواده های دیگر هم آسیب می بینند. عواقب این آسیب ها چیست؟
پرداختن به این پیامدها مستلزم مطالعه دقیق تری است که ابعاد گوناگونی دارد و خانواده، اقوام، دانش آموزان، همکلاسی ها و دیگران را تحت تأثیر قرار می دهد و بر همه اقشار جامعه تأثیر منفی می گذارد و آگاهی و آموزش می تواند آن را برطرف کند.
منبع: روزنامه جوان
