راه درست نیکوکاری از منظر قرآن

اغلب اوقات امر به معروف و نهی از منکر با زبان عمل و رفتار سازنده محقق می شود نه با زبان سر. معروف است که اگر با شرایطی که در رساله های عملیه برشمرده شده است که شامل علم، امکان بهره وری، کمبود جان، خطر مالی و آبروی و افتادن در فساد است، همراه نباشد، نتیجه مساعدی نخواهد داشت. دستور جلال که احسانی در بر ندارد و با تحقیر و تخلیه عقده های درونی و طمع ملت همراه است، نتیجه عکس می دهد; به راستی که از یک سو بزرگان هر گروه اعم از خانواده و جامعه، اگرچه شناخت لازم را نسبت به مسئله دارند و مسبب آن هستند، اما باید با احساس پدرانه و دلسوزانه و البته با تدبیر دست به اصلاح بزنند. و از سوی دیگر مردم نسبت به همنوعان خود روحیه برادری و خواهری داشته باشند.

وقتی به سیاق یکی از آیات مربوط به امر به معروف و نهی از منکر اشاره می کنیم، این توضیح را می بینیم. خداوند در آیات ۱۰۳ تا ۱۰۵ آل عمران می فرماید

«و به ریسمان خدا چنگ زنید و پراکنده نشوید و نعمت خدا را بر خود در هنگام دشمنی یاد کنید تا میان دلهای شما پیوند برقرار کند». برادری نصیب تو شد و در آستانه شفای گودال آتش بودی، پس تو را از آن نجات خواهم داد. برای جمع آوری”؛ یعنی: «و همگی به ریسمان خدا (قرآن و عترت) چنگ بزنید و پراکنده نشوید! و نعمت (بزرگ) خدا بر شماست، یاد کنید که چگونه دشمن یکدیگر بودید و او میان دلهایتان پیوند برقرار کرد و به برکت نعمت او برادر شدید. و در لبه گودالی از آتش بودی، خدا تو را از آن نجات داد. این گونه خداوند آیات خود را بر شما آشکار می کند، به امید اینکه هدایت شوید».

سپس در بیت بعدی اکنون در چنین فضای محبت و مهربانی می فرماید:

«و در میان شما قومی باشند که دعوت به معروف و امر به معروف و پرهیز از منکر کنند و آنان رستگارانند».; یعنی «گروهی از شما باید دعوت به خیر و امر به معروف و نهی از منکر کنند و آنان نجات دهندگان هستند».

بنابراین این آیه را از چند جهت می توان خواند:

۱. در مورد سیاق آیات; به این معنا که این آیه در مورد امر به معروف در مضمون آیه قبل درست است و به ما می گوید که امر به معروف و نهی از منکر باید در فضایی مهربان و سرشار از عطوفت و با روحیه دلسوزانه و برادرانه اتفاق بیفتد.

۲. از نظر وجوب امر به معروف و نهی از منکر که خداوند در جامعه و در میان دوستان، خانواده و سازمان های اداری امر می کند، همواره باید افرادی باشند که نسبت به امور مثبت و منفی حساس باشند; به این معنا که دیگران را به ارزش‌ها دعوت می‌کنند و روحیه‌ای ناسالم دارند و اگر اشتباهی می‌بینند با جمعیت همراه نمی‌شوند، بلکه به اشتباه واکنش نشان می‌دهند تا این روحیه بیداری همیشه در این محیط حاکم باشد. گزافه نیست اگر بگوییم بزرگ ترین مصیبتی که بر گروهی ریز و درشت می آید، سرپیچی از این فرمان خداوند است.

سپس در آیه ۱۰۵ تأکید می کند:

«و مانند کسانى مباشید که جدا شدند و پس از آن که دلیل بر آنان آمد، فهمیدند، و براى آنان عذابى بزرگ است».; یعنی: «و مانند کسانی نباشید که پراکنده و پراکنده شدند، پس از آن که آیات روشن (خداوند) به آنها رسید، و برایشان عذابی بزرگ است».

یعنى مثل بعضى از مردم نباشید که بعد از اینکه آیات الهى به سراغشان آمد، در میان خود پراکنده شدند و اختلاف کردند. یعنی بیشتر هرج و مرجی که در جامعه ایجاد می شود به دلیل عدم توجه به امر به معروف و نهی از منکر و شرایط تحقق این دو امر است. جامعه ای که اصلاح شده در آن نباشد از یک سو دچار اختلاف و پراکندگی می شود و از سوی دیگر افرادی امر به معروف و نهی از منکر خواهند بود که اهل ایجاد قلوب و وحدت دلها نیستند. ، بلکه به زودی نگاهی تحقیرآمیز و خصمانه نسبت به مردم دارند. از این منظر است که رهبر معظم انقلاب به عنوان پدر معنوی جامعه ما همواره مومنان را به امر به معروف و نهی از منکر دعوت می کنند.

منبع: تسنیم