جهان در سال ۱۴۰۲ چه تغییراتی را شاهد بود؟

جهان در سال ۲۰۲۳ آمیزه ای از جنگ، هرج و مرج و بحران های دست ساز بشر بود که توسط آمریکا، اتحادیه اروپا و رژیم اشغالگر قدس در نظام بین الملل ایجاد شد. ایجاد نقاط کور استراتژیک و ایجاد بحران های مزمن امنیتی، استراتژی کلان غرب و تل آویو امروز را تشکیل می دهد. این استراتژی در سال ۱۴۰۲ به عینیت کامل می رسد و حتی جنبه پنهانی هم ندارد. در اینجا به ۱۰ رویداد مهم جهان در پایان امسال نگاه می کنیم:

تراژدی نسل کشی غزه
بی شک تلخ ترین و هولناک ترین اتفاق سال گذشته آغاز جنگ غزه توسط رژیم صهیونیستی و شهادت مظلومانه بیش از ۳۰ هزار فلسطینی بی گناه اعم از زن و کودک در آن مکان بود. پس از عملیات طوفان الاقصی توسط رزمندگان مقاومت که پاسخی به ظلم و جنایات چندین ساله رژیم صهیونیستی بود، کابینه نتانیاهو با حمایت آمریکا و اتحادیه اروپا نسل کشی عمومی غزه را آغاز کرد. همچنان ادامه دارد در این میان، تلاش های آمریکا و برخی کشورهای خود ویرانگر عربی برای آتش بس یکجانبه علیه حماس و آزادی یکجانبه اسرای صهیونیست ناکام مانده است و مقاومت فلسطین بارها بازی سیاسی و فرامتنی غرب را در چارچوب جنگ غزه خنثی کرده است. . انتظار می رود این حوادث خونین ادامه یابد. این در حالی است که سازمان ملل بدون اقدام مشخص در محکومیت جنایات صهیونیست ها به بهانه مسدود کردن ایست بازرسی رفح و مسیر ارسال کمک های مردمی به نوار غزه، تنها نسبت به بروز بحران کمک های بشردوستانه، قحطی هشدار داد. و کشتار دسته جمعی در غزه!

تشدید تنش ها بین چین و آمریکا
اگرچه پیش بینی می شد با حضور بایدن در کاخ سفید، روابط چین و آمریکا به سمت تنش زدایی پیش برود، اما تداوم حمایت های مالی و نظامی آمریکا از استقلال طلبان تایوان و تشدید آن مداخله واشنگتن در شبه جزیره کره باعث نگرانی چینی ها شده است. نمایندگان حزب کمونیست چین همچنین به آمریکا هشدار دادند که هرگز تسلیم مداخله گرای این کشور در شرق آسیا و انجام مانورهای پی در پی در آب های دریای چین و اقیانوس آرام نخواهد شد. به نظر می رسد حتی اگر بایدن بار دیگر در انتخابات ریاست جمهوری آمریکا پیروز شود، این تنش تشدید خواهد شد. در عین حال، ورود احتمالی ترامپ به کاخ سفید نیز نقطه ای برای آشکار شدن درگیری های جدید بین طرفین خواهد بود.

پایان استعمار فرانسه در آفریقا
بی شک ۱۴۰۲ شمسی بدترین سال فرانسه در قاره آفریقا محسوب می شود. کاخ الیزه کنترل خود را بر کشورهای بورکینافاسو، گابن و نیجر از دست داد و دولت های دست نشانده پاریس در این کشورها سرنگون شدند. کار به جایی رسید که سفرای فرانسه در این کشورها از ترس کشته شدن و قتل توسط معترضان به استعمار فرانسه مجبور به ترک شغل و بازگشت به کشور خود شدند. بسیاری از تحلیلگران بر این باورند که این روند تحت عنوان «حذف استعمار فرانسه» و «گذر به عصر جدید» باید در آفریقا مورد ارزیابی و تحلیل قرار گیرد. این تحولات همچنین آمریکا و انگلیس را به عنوان دو بازیگر مداخله گر دیگر در آفریقا به شدت مضطرب کرد.

کودتای سیاسی در پاکستان
در سال ۱۴۰۲ شاهد کودتای نرم در اسلام آباد بودیم. برکناری عمران خان، نخست وزیر محبوب پاکستان از پارلمان، که در پشت صحنه توسط آمریکا و اتحادیه اروپا ترتیب داده شد، نشان داد که طمع غرب به شبه قاره نه تنها از بین نرفته است، بلکه شاهد تنوع تاکتیک ها هستیم. از این دستکاری و مداخله گرایی. سپس شهروندان پاکستانی به کودتای نرم غرب در انتخابات پارلمانی پاسخ دادند و نمایندگان طرفدار عمران خان (که اکنون دستگیر و به حبس طولانی محکوم شده است) توانستند اکثر پایگاه های انتخاباتی را به دست آورند. اما در نهایت ارتش پاکستان اوضاع را به گونه ای اصلاح کرد که جناح نواز به قدرت بازگشت.

بحران اقتصادی و سیاسی در ترکیه
در سال جاری معادلات داخلی ترکیه نیز دستخوش تغییرات اساسی و عمیق شده است. از یک سو، انتخابات ریاست جمهوری ترکیه برای اولین بار در دو دهه اخیر به مرحله دوم کشیده شد و اردوغان از رقبای خود پیشی گرفت. از سوی دیگر شاهد افزایش تورم افسارگسیخته در ترکیه و کاهش شدید و بی سابقه ارزش لیر در برابر دلار هستیم. در همین حال اردوغان در یکی از جنجالی ترین سخنرانی های خود از دوران کنونی به عنوان آخرین دوره قدرت خود یاد کرد. این ادعای اردوغان از سوی مخالفان سیاسی او و حتی برخی از اعضای سابق حزب عدالت و توسعه به چالش کشیده شده است.

ادامه جنگ در اوکراین
جنگ در اوکراین در سال گذشته با تغییرات اساسی همراه بود: اول، تصرف دو شهر استراتژیک باخموت و آدیوکا توسط روسیه و کنترل بیشتر این کشور بر شرق اوکراین. مورد دیگر، بروز اختلافات عمده میان اعضای سازمان پیمان آتلانتیک شمالی بر سر نحوه ارائه کمک های تسلیحاتی، نظامی و مالی به اوکراین است. کنگره آمریکا ارسال کمک های مالی به اوکراین را متوقف کرد و از سوی دیگر برخی از کشورهای اروپایی مانند لهستان، مجارستان، بلغارستان و رومانی نیز به دلیل نارضایتی های به وجود آمده در داخل، صلاحیت ادامه کمک به اوکراین را ندارند. کشورهای آنها در این میان ورود فرانسه به جنگ و هشدار ماکرون برای اعزام نیرو به اوکراین با واکنش آشکار و تند مقامات روسیه مواجه شد. در جایی که پوتین هشدار داده است، محصول این روند چیزی جز استفاده روسیه از سلاح های هسته ای نخواهد بود.

جنگ داخلی در سودان
نگارش فیلمنامه جنگ داخلی در سودان توسط غرب موضوع دیگری بود که امسال اتفاق افتاد و این کشور تجزیه شده هنوز شاهد صلح نیست. به عبارت دیگر، مردم سودان دچار جنگ داخلی شدند. این حادثه ریشه در اعتراضاتی دارد که ارتش سودان را به برکناری عمر البشیر دیکتاتور دیرینه این کشور سوق داد. دولت نظامی جدید با گروه های غیرنظامی برای تقسیم قدرت و تلاش برای برگزاری انتخابات به توافق رسید. با این حال، عبدالفتاح البرهان، رئیس نیروهای مسلح سودان (SAF) و محمد حمدان حمدی داگلو، رئیس شبه نظامیان نیروی واکنش سریع (RSF) کودتای دیگری را رهبری کردند. در دسامبر ۲۰۲۲، این دو مرد در برابر فشار عمومی تسلیم شدند و توافق کردند که یک انتقال دو ساله به حکومت غیرنظامی را رهبری کنند و درگیری را تا سال ۲۰۲۳ و سال جاری خورشیدی تمدید کنند. اما این ترتیب دوام نیاورد. در ۱۵ آوریل ۲۰۲۳، نیروهای RSF به پایگاه های SAF در سراسر کشور حمله کردند. این جنگ بیش از ۱۰۰۰۰ کشته و ۵.۶ میلیون آواره بر جای گذاشت.

سوئد و فنلاند به ناتو می پیوندند
اگرچه در زمان جنگ اوکراین دیگر خبری از گسترش ناتو به سمت شرق و عضویت اوکراین جنگ زده در پیمان آتلانتیک شمالی نبود، اما در عوض رهبران ناتو روند عضویت سوئد و فنلاند در این معاهده را تکمیل کردند. عضویت دو کشور جدید نوردیک و شمال اروپا در پیمان آتلانتیک شمالی به معنای گسترش ناتو به شمال و ایجاد بحران های امنیتی نظامی جدید بین کشورهای اقیانوس اطلس و مسکو خواهد بود. مقامات روسیه در واکنش به عضویت این دو کشور شمال اروپا در ناتو تاکید کردند که از این پس برخی از اهداف سوئد در دریای بالتیک و شمال اهداف متخاصم تلقی می شوند و به روش های مختلف با آنها مقابله خواهند کرد.

ادامه تنش در قفقاز
تنش زدایی در قفقاز در اوایل سال ۱۴۰۲ تحت تأثیر نقش ایران و برخی کشورهایی که می خواستند از تشدید بحران در این حوزه ژئواستراتژیک جلوگیری کنند، به خوبی پیش می رود، اما بعدها شاهد تشدید آن بودیم. تنش ناشی از مداخله بازیگران فرامنطقه ای به رهبری ایالات متحده آمریکا و اتحادیه ما در اروپا بودیم. در عین حال، رژیم صهیونیستی در پشت تشدید تنش ها در قفقاز نقش مهمی ایفا می کند. اختلاف کریدور زنگزور همچنان بین طرفین ادامه دارد و در حال حاضر چشم اندازی برای حل آن وجود ندارد.

شورش نافرجام واگنر
شورش نافرجام گروه واگنر در روسیه علیه کاخ کرملین ظرف ۲۴ ساعت خنثی شد. با این حال، این موضوع باعث شد که دیدگاه تهدیدمحور پوتین و همرزمانش نسبت به پریکوژین، رهبر واگنر، قوی تر شود. در ۲۳ ژوئن، یوگنی پریگوژین؛ رهبر این گروه، واگنر، مدعی شد که سربازان وزارت دفاع روسیه مواضع وی را گلوله باران کردند. پریگوژین قول داد که از وزارت دفاع انتقام بگیرد. به دستور پریگوگن، نیروهای واگنر برای سرنگونی فرماندهان نظامی روسیه وارد خاک روسیه شدند و تا ۲۰۰ کیلومتری مسکو پیشروی کردند و در آنجا متوقف شدند. در ۲۳ آگوست ۲۰۲۳، هواپیمای حامل یوگنی پریگوژین در بخش شمالی مسکو سقوط کرد. پریگوژین و دیمیتری اوتکین معروف به “دست راست” پریگوژین به همراه هشت سرنشین هواپیما کشته شدند. مقامات روسیه در ۲۷ آگوست ۲۰۲۳ مرگ رهبر واگنر را رسما تایید کردند. این پرونده هنوز ابهامات زیادی دارد.

منبع: روزنامه جام جم