کدام کشورها در بازسازی سوریه نقش دارند؟

چندین سال از رفع تهدیدات تروریستی و تدابیر امنیتی در سوریه می گذرد اما این کشور همچنان با پیامدهای تلخ هجوم تروریست ها و تکفیری ها مواجه است. ورود متجاوزان تکفیری از چندین کشور جهان به سوریه و آسیب های سنگین آنها به شهرها، زیرساخت ها و اقتصاد سوریه، کار بازسازی را با مشکل مواجه کرده است و رسیدن به سوریه آباد مستلزم تامین اعتبارات کلان است.

سپردن بازسازی خانه های آسیب دیده به ابتکارات محلی و سازمان های غیردولتی یکی از سیاست های دولت دمشق در سال های اخیر بوده است، زیرا دولت در نهایت تنها می تواند هزینه بازسازی زیرساخت ها را بپردازد. اما مشکل اینجاست که با وجود برخی کمک های سازمان ملل و سازمان های مردم نهاد، تعمیر خانه ها و تأسیسات عمومی در سال ۱۴۰۲ به دلیل هزینه های زیاد پیشرفت چندانی نداشت. تعداد کل پروژه های تعمیر خانه توسط آژانس پناهندگان سازمان ملل متحد (UNHCR) در یک سال حتی از ۱۵۰ خانه بیشتر نمی شود.

یکی از ابعاد ستودنی در بازسازی سوریه، ابتکارات مردم محلی در مناطق مختلف این کشور است. به عنوان مثال، در درعا، حمص و حومه روستایی دمشق، فعالان مذهبی، رهبران قبایل و سازمان های پیشرو جامعه مدنی اقدامات مثبتی انجام داده اند. فعالان مدنی درعا با جمع آوری کمک های مردمی و تامین ۳ هزار داوطلب توانستند گامی در جهت بازسازی سوریه بردارند.

نقش بخش خصوصی در بازسازی سوریه

یکی از مشکلات جدی در بازسازی سوریه این است که بخش خصوصی حضور فعالی ندارد. یکی از دلایل اصلی این وضعیت مهاجرت خانواده های بسیار ثروتمند و صاحبان شرکت های بزرگ و انتقال سرمایه آنها به خارج از سوریه است.

گفته می شود در چند سال گذشته بیش از ۶۵۰ شرکت بزرگ تجاری، تولیدی و خدماتی توسط فعالان اقتصادی سوری در ترکیه تاسیس شده است و دولت آنکارا در سال ۱۴۰۲ به تعداد قابل توجهی از سرمایه داران سوری تابعیت ترکیه را اعطا کرد. سوریه برای بازسازی نیاز به سرمایه گذاری خارجی دارد. با این حال، موانع زیادی در این مسیر وجود دارد و دولت بشار اسد در تلاش است تا این موانع را برطرف کند. زکی مهشی، یکی از اعضای اندیشکده چتم هاوس انگلستان، به سه دلیل اصلی برای عدم امکان نقش آفرینی بخش خصوصی خارجی در سوریه اشاره کرد: «بی میلی رهبران کشورهای ثروتمندی مانند عربستان سعودی و امارات متحده عربی. سرمایه گذاری خصوصی در سوریه، اعمال تحریم های گسترده و بین المللی و همچنین عدم امکان سرمایه گذاری خارجی در بخش نفت و گاز سوریه.

تلاش برای جذب سرمایه های عربی به سوریه است

یکی از رویدادهای مهم در جهت ایجاد فرصت برای احیای سوریه در سال ۱۴۰۲ هجری قمری، سفر هیئت سیاسی و اقتصادی دولت دمشق به عربستان سعودی برای شرکت در جلسه جده بود. رانیا احمد، دستیار وزیر اقتصاد و تجارت خارجی در امور بین الملل سوریه در این نشست تاکید کرد: دولت دمشق به مسائلی مانند بازسازی و بازگشت آوارگان به شهرها و خانه های خود اهمیت زیادی می دهد و این امر مستلزم احیای تحرک اقتصادی و ایجاد شرکت‌های کوچک.» و در بین بخش‌ها متوسط ​​است.

محمد ربیع کلاچی، رئیس کمیته بودجه مجلس سوریه در نشست اقتصادی جده، بازگشت روابط کشورهای عربی با سوریه را برای هر دو کشور مفید خواند و گفت: روابط دمشق و کشورهای عربی دارای یک رابطه است. تاثیر مثبت بر اقتصاد ما افزایش چرخه تولید و دو برابر شدن سرمایه گذاری و مبادلات تجاری بین سوریه و کشورهای عربی می تواند به ما در بازسازی کشور کمک کند. هیأت سوری اعلام کرد که پروژه های بزرگی مانند انتقال برق از اردن به لبنان از طریق سوریه یا حتی پروژه انتقال گاز مصر از طریق اردن و سوریه به لبنان می تواند تأثیر اقتصادی زیادی برای همه کشورها داشته باشد زیرا این پروژه ها افق های اقتصادی را باز می کند و او محدودیت هایی را ایجاد می کند. تحریم های اقتصادی آمریکا

برخی از کارشناسان سوری معتقدند یکی از هوشمندانه ترین راه ها برای تامین بودجه لازم در روند بازسازی سوریه، استفاده از ظرفیت موقعیت سوریه در اتحادیه عرب است. ابوبکر الدیب، مشاور مرکز مطالعات و تحقیقات عربی، اعلام کرد که بازگشت سوریه به اتحادیه عرب یک تحول مثبت است که مسیر کمک مالی برای بازسازی سوریه را هموارتر می کند. با توجه به منابع طبیعی و انسانی گسترده دولت سوریه، بازگشت روابط دیپلماتیک و تجاری بین این کشور و اتحادیه عرب شرایط را تا حد زیادی تغییر داد. سوریه به بازسازی و سرمایه گذاری اعراب نیاز دارد. این می تواند میلیون ها شغل برای مردم سوریه ایجاد کند.

تاثیر فشار اعراب بر آمریکا

عمار اسد، معاون کمیته روابط خارجی پارلمان سوریه معتقد است که کشورهای عربی باید بر پیشرفت بازسازی سوریه به ویژه آمریکا و کشورهای غربی پافشاری کنند تا اقدامات یکجانبه علیه سوریه را لغو کنند. مردم سوریه و آن شرکت ها از حضور در سوریه نمی ترسند. این ایده در میان دیگر کارشناسان و سیاستمداران عرب طرفداران زیادی دارد. حسام عایش، کارشناس اقتصادی اردنی در گفت وگو با اسکای نیوز عربی، با توجه به احتمال تاثیر قانون سزار آمریکا بر روابط اقتصادی سوریه با کشورهای عربی، گفت: آمریکا نمی تواند در برابر تقاضای کشورهای عربی مبادلات تجاری با سوریه مقاومت کند. کشورهای عربی می توانند با خیال راحت از ظرفیت سوریه در زمینه هایی مانند انرژی و به ویژه خطوط برق استفاده کنند.

ایمن سمیر، کارشناس روابط بین الملل نیز معتقد است که سوریه از توانایی ویژه ای برخوردار است که علاوه بر تامین هزینه های لازم برای بازسازی، می تواند با بازگشت کارخانه های حلب به شکوفایی سابق خود، فرصت های اقتصادی برای سایر کشورها ایجاد کند. کالاهای تولیدی همچنان مورد تقاضای بازارهای عربی است. همچنین در سایه جنگ اوکراین که کشورهای عربی با کمبود غلات مواجه هستند، سوریه که در گذشته انبار غله کشورهای عربی بود، همچنان می تواند به آنجا گندم صادر کند.

سهم ایران در بازسازی سوریه

پس از سفر آیت الله رئیسی رئیس جمهور ایران به سوریه در سال ۱۴۰۲ و سفر نخست وزیر سوریه به تهران، زمینه همکاری اقتصادی دو کشور هموارتر شد. پس از این سفرها بود که برگزاری نشست احیای سوریه در تهران در اسفند ۱۴۰۲ نقطه عطف مهمی در تبیین نقش شرکت های ایرانی در سوریه شد.

عبدالامیر ربیحاوی، رئیس دفتر غرب آسیا سازمان توسعه تجارت ایران در این نشست اعلام کرد که شرکای اصلی ایرانی آماده ایفای نقش در بازسازی سوریه به همراه صدها تیم فنی و مهندسی هستند. این مقام اقتصادی ایرانی درباره برنامه های آتی نیز گفت: تحریم های شدید علیه ایران و سوریه بر تجارت دو کشور تاثیر می گذارد، اما ما تسلیم نخواهیم شد و از این موانع عبور نمی کنیم. ما برنامه توسعه تجارت با سوریه را دنبال می کنیم و برای حضور شرکت های ایرانی در نمایشگاه های سوریه اهمیت زیادی قائل هستیم. توافق سه جانبه بین ایران، سوریه و عراق در مورد مسیر باری منعقد شده است. بر اساس این قرارداد، کامیون های سوری کالا را از مرزهای جمهوری اسلامی به البوکمال عراق و از آنجا به سوریه منتقل می کنند. همه اینها در حالی است که مذاکرات اولیه برای ایجاد بانک مشترک بین ایران و سوریه انجام شده و این بانک به دور از تحریم های بین المللی علیه ایران و سوریه فعالیت خواهد کرد.

منبع: مهر