حمید نوری; ۱۶۰۰ روز بازداشت غیرقانونی در بهشت توریستی
حمید نوری، یک تبعه ایرانی و افسر سابق قضایی، در ۱۸ نوامبر ۲۰۱۸ هنگام ورود به فرودگاه استکهلم توسط پلیس سوئد دستگیر شد و از آن زمان در سلول انفرادی به سر می برد.
کیفرخواست حمید نوری بر اساس ادعاهای نادرست و متناقض گروهک تروریستی منافکین بود و آنها مدعی بودند که حمید نوری در مقطعی زندانبان منافکین در ایران بوده است. این موضوع که مبنای دادگاه سوئد قرار گرفت، مقامات سوئدی را بر آن داشت تا اصل برائت و حق تردد آزادانه این شهروند ایرانی را زیر پا بگذارند و این شهروند ایرانی بیش از چهار سال است که در زندان سوئد با محدودیت های زیادی روبرو بوده است. و سوئدی ها به ابتدایی ترین حقوق بشر احترام می گذارند و در مورد او به مردم احترام نمی گذارند.
محاکمه نوری به اتهام حبس اعضای گروهک تروریستی منافکین در ۲۸ مرداد ۱۴۰۰ آغاز شد و رسیدگی به این پرونده ۹۲ جلسه به طول انجامید. سرانجام در ۲۳ اردیبهشت ۱۴۰۱، علیرغم اعتراض رسمی مقامات ایرانی، پس از ارائه آخرین دفاعیات خود در کیفرخواست حمید نوری، دادگاه سوئد او را به حبس ابد محکوم کرد.
سپس در حالی که همزمان در جلسه نود و دوم دادگاه بدوی، قاضی پرونده دستور لغو کلیه محدودیت های اعمال شده برای حمید نوری را صادر کرد، اما مسئولان بازداشتگاه همچنان به اعمال این محدودیت ها از جمله در ملاقات با شرایط و تماس با خانواده و یا نگهداری او در زندان، به انزوا ادامه دادند و حتی این محدودیت ها را تقویت کردند.
نمونه هایی از نقض حقوق حمید نوری توسط سوئدی ها
حمید نوری آبان پس از دستگیری همچنان در سلول انفرادی به سر می برد. ارتباط نوری از زمان بازداشت تا ۱۶ خرداد ۱۳۹۸ با خانواده اش قطع شد و اخبار اندک از وضعیت و پرونده او با واسطه به خانواده اش رسید. خانواده از دستگیری وی از رسانه ها مطلع شدند. دومین تماس نوری با خانواده اش در مارس ۲۰۱۹ انجام شد. تماس نوری با خانواده اش هر سه هفته یک بار پس از آن تاریخ برقرار می شد، اما در بسیاری از موارد مقامات سوئدی بدون دلیل این گفتگوها را قطع می کردند.
مقامات سوئدی طی چهار سال گذشته همواره بدون دلیل موجه و ثابت، مکالمات و ملاقات های حمید نوری را با خانواده اش قطع کرده اند و گاه چندین ماه تماس های تلفنی او را با خانواده قطع کرده اند. از این رو، محدودیت های شدید در ارتباط و ملاقات با خانواده از دیگر موارد قابل توجه در زمینه تضییع حقوق حمید نوری است. بنابراین در بسیاری از موارد خانواده نوری علیرغم هماهنگی های قبلی و سفر از ایران به سوئد فرصت ملاقات حضوری با وی را پیدا نکردند و دست خالی به کشور بازگشتند.
عدم حق انتخاب و دسترسی به وکیل که از ابتدای بازداشت برای نوری ایجاد شده است، یکی از مصادیق تضییع حقوق حمید نوری است. با وجود اینکه نوری در مرحله دادگاه تجدیدنظر وکیل داشت، اما از نظر دسترسی به وکلای خود همواره با محدودیت‌های مختلفی مواجه بود که یکی از این محدودیت‌ها عدم وجود مترجم به موقع برای برقراری ارتباط مؤثر با وکلای سوئدی است.
مقامات زندان سوئد از ارائه خدمات بهداشتی و درمانی کافی به حمید نوری خودداری کردند و حتی در زمان شیوع ویروس کرونا به حمید نوری خدمات پزشکی کافی ارائه نشد.
نوری که مشکل جدی بینایی دارد از همان روزهای اول بازداشت درخواست معاینه چشم پزشک را داشت اما تاکنون هیچ اقدامی برای معاینه و تعویض عینک وی صورت نگرفته و در آستانه نابینایی قرار دارد.
از دیگر مشکلات حمید نوری وجود مترجمان فحاشی در زندان است. این مترجمان به جای انتقال اطلاعات از خانواده یا وکلای حمید نوری، گاهی به او و اعتقادات او توهین می کنند که اقدامی بسیار عجیب و منحصر به فرد محسوب می شود و احتمالاً برای تحت فشار قرار دادن این زندانی ایرانی انجام می شود.
یکی از مصادیق آزار و اذیت حمید نوری، نگه داشتن او در سلول انفرادی و تغییر مداوم بازداشتگاه هاست، اما سوئدی ها راه دیگری برای شکنجه روحی این شهروند ایرانی پیدا کردند. آنها یک شهروند اریتره ای را که از اختلالات روانی شدید رنج می برد بدون کوچکترین تغییری در شرایط سلول به سلول انفرادی حمید نوری منتقل کردند.
همانطور که حمید نوری به وکلایش گفته است، سوئدی‌ها معمولاً در آستانه جلسات دادگاه یک نفر را به سلول او منتقل می‌کنند و به همین بهانه وسایل نوری از جمله یادداشت‌های مورد نیاز دادگاه را مصادره می‌کنند. این اقدام تاکنون بارها انجام شده و امکان دفاع موثر را از حمید نوری سلب کرده و اسنادی که برای دفاع از خود در جلسات دادگاه نیاز دارد به همین بهانه از وی در حین حضور محفوظ مانده است. یک فرد با مشکلات روحی و روانی در سلول کوچک نوری، فشار بر وی رو به افزایش است، به ویژه اینکه با توجه به سیگنال های دریافتی، این فرد به هیچ وجه مشکلات سلامتی را رعایت نمی کند و شرایط بسیار سخت و طاقت فرسایی را برای شهروند ما ایجاد می کند. در تک سلولی
دادگاه تجدیدنظر در پرونده حمید نوری در ۳۱ دی ماه ۱۴۰۱ آغاز شد و حمید نوری در دور جدید رسیدگی به پرونده خود در دادگاه سوئد گفت تا زمانی که مسائلی که برای من وجود دارد در دادگاه شرکت نخواهد کرد.
حمید نوری اعلام کرد که این دادگاه را ناعادلانه می داند.
قاضی دادگاه سوئد دستور خاموش شدن میکروفون حمید نوری را صادر کرد اما او همچنان با صدای بلند صحبت کرد و گفت: به چشم پزشک دسترسی ندارم و به همین دلیل فرصت خواندن مدارک پرنده را ندارم. من سه سال و دو ماه انفرادی هستم. با وجود اینکه قاضی اعلام کرد محدودیت های من تمام شده است، تماس های من همچنان مسدود بود.
به گفته مجید نوری، پسر حمید نوری، پدرش به دلیل اعتراض به شرایط دادگاه توسط قاضی از دادگاه بیرون رانده شد.
در ۲۸ دسامبر ۱۴۰۲، دادگاه استیناف سوئد در اقدامی سیاسی و به دور از یک محاکمه عادلانه، حکم حبس ابد حمید نوری را تایید کرد.
پس از آن اسفند ۱۴۰۱ بود که وکلای حمید نوری درخواست آزادی وی یا فراهم آوردن مقدمات گذراندن دوران بازداشت وی در ایران را کردند. این درخواست به دادگاه اداری سوئد داده شد که با دادگاه تجدید نظر متفاوت بود و قضات آن نیز افراد متفاوتی بودند.
در این دادگاه وکلای حمید نوری به موضوعاتی چون طولانی بودن مدت انزوا، شرایط نامناسب ملاقات و گفتگو، شرایط مادر حمید نوری که ۸۴ سال سن دارد و در این مدت نتوانسته با پسرش ملاقات کند، تغییر وضعیت جسمانی وی را مورد بررسی قرار دادند. مرکز بازداشت و ضبط وسایل الکترونیکی وی تبعه ایرانی دستگیر شده توسط مقامات بازداشتگاه و حذف پرونده های مربوط به دادگاه مطرح شد.
سرانجام جلسه دادگاه اداری برای رسیدگی به این موضوع در ۲۴ اسفند ۱۴۰۱ تشکیل شد که وکلای حمید نوری با این درخواست موافقت نکردند.
درست چهار سال پس از دستگیری غیرقانونی حمید نوری در فرودگاه استکهلم توسط پلیس سوئد در ۱۸ نوامبر سال جاری و پس از برگزاری حدود ۲۰ جلسه دادگاه تجدیدنظر، آخرین جلسه در روز سه شنبه ۲۸ آذر ۱۴۰۵ (۲۸ آذر) برگزار شد. رای نهایی دادگاه تجدیدنظر را اعلام کرد و دادگاه سوئد حکم حبس ابد حمید نوری را تایید کرد.
اعتراض به تایید حکم حبس ابد در دادگاه عالی سوئد
وکیل حمید نوری، توماس بودستروم، در ۳۰ دسامبر ۱۴۰۲ گفت که در دادگاه عالی سوئد علیه تایید حکم حبس ابد موکلش تجدید نظر خواهد کرد.
بودستروم افزود: به دادگاه عالی سوئد شکایت خواهیم کرد. موکل من که در سال ۲۰۱۹ در سوئد دستگیر شد، از این حکم ناامید شد و به شدت از سیستم قضایی سوئد انتقاد کرد.
هیبت الله نژندی منش مشاور حقوقی خانواده حمید نوری در گفت و گو با خبرنگار ایرنا در خصوص تجدیدنظرخواهی پرونده آقای نوری اظهار داشت: دادخواست تجدیدنظر در تاریخ مقرر انجام شده است. این بدان معناست که وکلای آقای نوری در تاریخ ۳۱ ژانویه ۲۰۲۴ (۱۱ بهمن ۱۴۰۲) با استناد به ۱۱ دلیل تجدیدنظر، درخواست تجدیدنظر کرده اند. ضمناً دادگاه سوئد برخلاف مفاد حقوق بین الملل در خصوص صلاحیت جهانی عمل کرد و دادگاه سوئد کنوانسیون چهارم ژنو را به خوبی تفسیر نکرد و دادگاه بدوی و استیناف هم در شرح اتهامات اشتباه کردند و هم ادله ای که وکلای آقای نوری به ویژه آنهایی که در مرحله تجدیدنظر ارائه کرده اند، اگرچه دادگاه تجدیدنظر در حکم می گوید ادله دیگری ارائه کرده اند اما به آن توجه نکرده اند.
جندی منش افزود: منطقی به نظر می رسید که دیوان عالی سوئد از مجموع ۱۱ دلیل، یکی دو دلیل تجدیدنظر را بپذیرد و رأی را بررسی کند.
تایید حکم حبس حمید نوری در دادگاه عالی سوئد
با این حال، دادگاه عالی استکهلم روز چهارشنبه ۱۶ مارس درخواست تجدیدنظر حمید نوری را رد کرد و او را به حبس ابد محکوم کرد و عملا حکم قبلی را تایید کرد.
گام بعدی؛ روند رسیدگی در دادگاه اروپایی حقوق بشر
البته پیش از این هیبت الله نایاندیمنش مشاور حقوقی خانواده حمید نوری به خبرنگار ایرنا گفته بود در صورت عدم دریافت پاسخ قانع کننده از دیوان عالی سوئد، موضوع را به دادگاه حقوق بشر اروپا ارجاع خواهد داد.
سخنگوی قوه قضاییه در نشست خبری ۲۵ بهمن ۱۴۰۲ در خصوص آخرین وضعیت پرونده حمید نوری گفت: درخواست تجدیدنظر حمید نوری به دیوان عالی کشور سوئد تقدیم شده است و منتظر پاسخ دیوان عالی کشور برای پذیرش یا عدم پذیرش مجدد پرونده هستیم. از محاکمه
وی ادامه داد: پس از حکم ظالمانه دادگاه استیناف سوئد علیه آقای حمید نوری، سه ماه است که خانواده وی از وی خبری ندارند و مکالمه تلفنی محدودی که در آنجا بوده نیز به طور کامل قطع شده است، در حالی که مراقبت های کنسولی می تواند باشد. که بگوییم نزدیک به صفر است.
ستایشی با ابراز نگرانی خانواده آقای نوری گفت: خانواده ایشان حدود یک ماه پیش از طریق رسانه ها متوجه شکستگی پای ایشان شدند و ایشان تحت عمل جراحی قرار گرفتند. معلوم نیست پای او شکسته است یا چیزی باعث آن شده است و این سوال را برای آینده می گذاریم. وقفه ای در سوئد است تا حمید نوری به دیدار خانواده اش برود.
سخنگوی قوه قضائیه ابراز امیدواری کرد که روزی شاهد آزادی حمید نوری و بازگشت او به قلب گرم خانواده باشیم.
منبع: ایرنا
