آداب و رسوم مسلمانان کشورهای مختلف در ماه رمضان

ماه مبارک رمضان آداب و رسوم و شرایط خاص خود را دارد که آن را از دیگر ماه های سال متمایز می کند. اما مسلمانان نقاط مختلف جهان به ویژه کشورهای اسلامی در این ماه آداب و سنن خاص خود را مطابق با فرهنگ خود دارند تا از فضایل این ماه به بهترین شکل ممکن بهره مند شوند. مراسمی که در کشورهای مختلف و حتی در شهرهای مختلف متفاوت است.

آنچه در پی می آید نگاهی جامع به این مراسم و مناسک در برخی کشورهاست.

رمضان در هند
مسلمانان هند در ماه رمضان مساجد و گلدسته ها را با چراغ تزئین می کنند و در آن دوره های قرآن برگزار می کنند. در این ایام مساجد مملو از نمازگزار است. وقتی خرما نباشد مسلمانان هندی با آب و برخی با نمک افطار می کنند. این یک رسم است که فقط در هند رواج دارد. افطار و سحر مسلمانان هند با غذاهای مخصوصی به نام گنجی همراه است که از برنج، گوشت، آب و مواد دیگر تهیه می شود. سحرخان در هند نیز نقش مهمی دارد که مردم را قبل از نماز صبح از خواب بیدار می کند و با پایان یافتن ماه رمضان از آنها هدیه می گیرد.

مسلمانان هند در دهه آخر ماه مبارک رمضان سنت اعتکاف را رعایت می کنند و بر شب قدر تاکید می کنند. در شب بیست و هفتم ماه مبارک رمضان برای اموات به قبرستان می روند و برای اموات قرآن می خوانند. در شب قدر عده ای از جوانان به خیابان ها می روند و درب خانه ها را می کوبند و آنها را به احیای ماه مبارک رمضان و یادآوری حرمت این ماه دعوت می کنند.

رمضان در سوریه
در ماه رمضان، مردم سوریه هر روز صبح با آهنگ سحر که به آن «طبل» می گویند، از خواب بیدار می شوند. با صدای این طبل مردم برای نماز و صبحانه آماده می شوند.
در سوریه دهه اول ماه مبارک رمضان را «دهه طعام» می نامند که; توجه و تلاش مردم برای تهیه غذا طعنه آمیز است. دهه دوم «دهه پوشاک» است; کنایه از خریدن لباس و استقبال از عید و دهه آخر «دهه شیرین» است. کنایه از ساخت و فروش شیرینی های معروف در بازارها. استقبال مردم سوریه از عید فطر اینگونه است.

رمضان در افغانستان
مردم افغانستان با جارو کردن و غبارروبی چند روزه مساجد به استقبال ماه رمضان می روند.
روز اول ماه مبارک رمضان در افغانستان تعطیل است و علاوه بر این در این ماه ۳ ساعت از زمان کار روزانه کارمندان کاهش می یابد. رستوران‌ها در این ماه به دستور دولت بسته شده‌اند، اما در عوض بازار ترشی‌ها و جلبیا (زولبیا) در افغانستان داغ است.
در این کشور مانند سایر کشورها صحبت کردن مرسوم است تا جایی که گاهی سبقت گرفتن از مردم برای صحبت دیدنی است. هنگام افطار، نمازگزاران با خود به مسجد افطار می‌برند و پس از خواندن نماز مغرب، افطار می‌کنند و به خانه می‌روند و شام می‌خورند.
مردم افغانستان در این ماه به مساجد و حسینیه ها روی می آورند و در مجالس ویژه ای شرکت می کنند که از آن جمله می توان به مراسم احیاء و گرامیداشت شب های قدر و عزاداری شهادت حضرت علی (ع) اشاره کرد.

ماه رمضان در عربستان سعودی
خانواده های سعودی عادات خاصی دارند، از جمله اینکه به خاطر شادی و نوید ماه مبارک رمضان، لوازم منزل و اثاثیه خانه را عوض می کنند. در عربستان سعودی، در ماه رمضان، هزاران مسلمان عمره می‌کنند و از سحر در همه مکان‌ها نماز می‌خوانند. بعد از نماز عشا نیز به راز و نیاز و دعا می پردازند. مردان درباره احادیث دینی بحث می کنند و جرک که پوست میوه خشک است دود می کنند و زنان صبحانه و افطار را تهیه می کنند و تا اذان صبح بیدار می مانند. غذای آنها در ماه رمضان خرما، قهوه عربی، گوشت چرخ کرده و ماهی است.

رمضان در پاکستان
در ماه رمضان، اماکن تفریحی در پاکستان نیز بسته است و مساجد برای تلاوت قرآن و احادیث مذهبی پر است، بنابراین صف های نماز در مسجد طولانی و خیابان ها بسته است. بعد از نماز خرما و برنج و گوشت می خورند. فروش «باکوله» که پیاز قرمز و گوشت سرخ شده است در این ماه بازار داغی دارد. در دهه آخر ماه مبارک رمضان مردان در مساجد صبحانه می خورند.

رمضان در مصر
در قاهره، پایتخت مصر، گروه های مختلف عرب و غیر عرب جشن های خاص خود را دارند زیرا هر یک از آنها این ماه را به گونه ای خاص می شناسند و هر یک از آنها قدر و منزلت آن را می دانند. این جشن ها ترکیبی از جشن های به جا مانده از دوران فراعنه، ناخداها و مسلمانان است. قاهره در ماه رمضان به دو شهر تبدیل می شود. اولاً شهری است از صبح زود تا ساعت ۱۴ که در آن زمان شهری آرام و ساکت بدون کوچکترین شلوغی و ترافیک و از ساعت ۱۴ تا وقت افطار و اذان مغرب و گاهی اوقات. تا نیمه های شب تبدیل به شهری می شود که در آن ازدحام لجام گسیخته وجود دارد.

رمضان در اندونزی
ماه مبارک رمضان ماه جشن و شادی مردم اندونزی است. زندگی شبانه، سرگرمی، بازی های مختلف و غذاهای مختلف بخشی از فرهنگ مردم اندونزی در این ماه ارزشمند است.
تعدادی از مردم پس از رویت هلال ماه مبارک رمضان در اندونزی تا صبح بر طبل می کوبند و بدین ترتیب آغاز ماه مبارک را به دیگران اعلام می کنند.
اندونزیایی ها نیز مراسمی به نام «حلال به حلال» به معنای روز آشتی دارند که در مساجد برگزار می شود.
یک شب و یک روز در اندونزی به شب نزول قرآن و روز نزول قرآن معروف است. اندونزیایی ها به این روز بسیار احترام می گذارند و برای آن ارزش قائل هستند. به همین مناسبت مراسم ویژه ای در کاخ ریاست جمهوری اندونزی برگزار می شود.
مراسم احیاء، عبادت و مراسم شب و روز نزول قرآن از رادیو و تلویزیون این کشور پخش می شود. مسلمانان اندونزی ۱۰ شب آخر ماه را شب زنده داری و عبادت می گذرانند و معتقدند یکی از این شب ها شب قدر است.

ماه رمضان در تاجیکستان
مهمترین اقدام در ماه مبارک رمضان در تاجیکستان خواندن نماز تراوی به صورت جماعت و ختم قرآن است. یکی دیگر از برنامه های مهم در این ماه روزه داری است. مردم تاجیک میهمان نواز هستند و برای هر مناسبتی جشن می گیرند. به خصوص در ماه مبارک رمضان کمتر پیش می آید که خانواده ها در خانه خود افطار کنند زیرا برای افطار به خانه اقوام یا خواهر و برادر و… دعوت می شوند.
شب قدر در دهه آخر و شب بیست و هفتم ماه مبارک است. در این شب ها معمولاً پیر و جوان در مساجد بیدار می مانند و به دعا و تلاوت قرآن می پردازند و علمای دین نیز سخنرانی می کنند.

رمضان در عراق
از شب اول ماه مبارک رمضان تا آخرین غروب، نزدیک به سحر، مردم در خیابان ها راه می روند و بر طبل می کوبند تا روزه داران را برای خوردن سحری بیدار کنند. در هنگام افطار، خانواده های عراقی با سینی های غذا در دست به مساجد می روند تا غذای خود را با روزه داران یا نیازمندان تقسیم کنند. باقلوا، زولبیا، خرما و آش از غذاهای مهم و محبوب مردم عراق در این ماه است. در اعمال خاص شب های قدر، بر عبادت امام حسین (علیه السلام) تأکید فراوان شده است; لذا جمعیت زیادی آن شب را در کربلا می گذرانند تا در آن شب ها صندلی خالی در کربلا نباشد. زیارت نجف اشرف نیز حال و هوای خاصی دارد زیرا ایام شهادت و ضربت خوردن امیرالمومنین علی (ع) نیز در این شب هاست.

رمضان در لبنان
رؤیت هلال ماه توسط مسلمانان لبنان سنتی است که از قدیم الایام به ستبانه یا سیبانه معروف است و به معنای انتظار برای دیدن هلال ماه رمضان است. افرادی که ماه را دیده اند برای شهادت در مورد رؤیت هلال ماه به دادگاه شرعی مراجعه می کنند و در صورتی که مفتی لبنان و قضات شرعی از صحت شهادت خود اطمینان داشته باشند، دستور آغاز ماه مبارک رمضان را صادر می کنند. .

یکی دیگر از سنت های لبنان در ماه رمضان بیدار کردن مردم برای خوردن سحری توسط افرادی به نام مشرتی است.
از ساعت ۲ صبح تا ۳ بامداد مشرت ها در خیابان های شهر پرسه می زنند و طبل می کوبند و شعر می خوانند. مشرت ها که لباس بومی می پوشند، می خوانند: «ای خوابم! برخیز و خدا را عبادت کن، بقیه و بیدار شو»، «برخیز و سحری بخور، رمضان به دیدارت آمده است». در زمان افطار، خیابان های شهر حتی در مناطق مسیحی نشین تقریباً خالی می شود، اما ۳ ساعت پس از افطار، ترافیک شروع می شود و تا سحر ادامه دارد. لبنانی‌ها شب را در کافه‌ها، رستوران‌ها و مناطق تفریحی مانند سواحل و پارک‌ها می‌گذرانند و به ندرت تا سحر می‌خوابند، در عوض بعد از سحر تا ساعت ۱۰ صبح، ساعت کاری رسمی ادارات و بازارها، استراحت می‌کنند.

ماه رمضان در ترکیه
مسلمانان ترکیه بر این باورند که ماه رمضان بر سفره هایشان برکت و خیر می افزاید و حتی اگر در بدترین شرایط اقتصادی باشند، خداوند به برکت این ماه گرانقدر درهای خیر و برکت را به روی بندگانش خواهد گشود. مسلمانان این کشور پیش از آغاز ماه مبارک رمضان با آذین بندی و نورپردازی خیابان ها و مساجد، فرا رسیدن ماه مبارک رمضان را به یکدیگر تبریک می گویند. وعده های افطاری مسلمانان این کشور شامل زیتون، پنیر، خرما، باقلوا و انواع آش و خورش است که به آنها سوپ می گویند. هنگام سحر علاوه بر اذان در مساجد، طبق یک رسم دیرینه، سحر خوانان به کوچه ها و کوچه ها می روند و با آواز خواندن مسلمانان را برای خوردن سحری و اقامه نماز و بعد از صبح می خوانند. نماز خوانده می شود، مسلمانان قرآن می خوانند.

منبع: بیتوته