افزایش ظرفیت تولید برندهای ایرانی بعد از خروج برندهای خارجی

محمد‌رضا جعفری، مدیرعامل «لوازم خانگی آنتیک» معتقد است اگر یک تولیدکننده بخواهد از خارج کشور، یک قطعه موردنیاز برای تولید را وارد کند باید پول آن را به صورت نقدی و قبل از تحویل آن قطعه، به حساب واسطه واریز کند. آن قطعه بعد از گذشت حدود سه تا چهار ماه از زمان واریز به دست تولیدکننده می‌رسد که در این مدت نقدینگی تولیدکننده درگیر شده است. وی افزود: زمانی که سیستم بانکی کشور روال عادی خود را داشته باشد و تحریم‌‌‌های سوئیفت برداشته شود، گشایشLC (اعتبار اسنادی) به راحتی امکان‌‌‌پذیر بوده و بر اساس آن کالا برای تولیدکننده حمل و بعد از مبادله اسناد، پول به طرف خارجی پرداخت می‌شود. به این ترتیب علاوه بر اینکه پول تولیدکننده درگیر نمی‌شود، هزینه‌‌‌های واسطه نیز حذف می‌شود و حتی می‌توان با مباحثی مانند یوزانس و ریفاینانس پول را به صورت اعتباری و به مدت سه تا شش ماه نیز پرداخت کرد.

عدم‌رقابت‌پذیری کیفی و قیمتی

در صادرات کالاهای لوازم خانگی، خودرو و مبلمان موفق نبوده‌‌‌ایم. زیرا در واردات مواد اولیه موردنیاز محدودیت وجود دارد، در نتیجه نمی‌توانیم با یک تولیدکننده لوازم خانگی در ترکیه که همه رویه‌‌‌های آنها استاندارد بوده، رقابت کنیم. زیرا آنها توانایی باز کردن LC  و پرداخت یکساله پول از طریق سیستم بانکی را دارند. این نرخ منفی در سرمایه‌گذاری ثابت وحشتناک است؛ یعنی روزبه‌‌‌روز، قدرت رقابت‌‌‌پذیری محصولات کاهش پیدا می‌کند. این موضوع باعث شده تا رقابت ما در سطح صادراتی و منطقه‌ای هم محدود شده و در حال حاضر صنعت لوازم خانگی تقریبا محدود به مصرف داخلی شده است.

مدیرعامل «لوازم خانگی آنتیک» با اعلام این مطلب در گفت‌وگو با «دنیای‌اقتصاد» گفت: تمامی این مسائل باعث شده تا هزینه‌‌‌ها افزایش یابد. هزینه‌‌‌های تولید ما به طور غیرمنطقی بالاتر از رقبای خارجی بوده و این یک معضل بزرگ است. به همین دلیل صادرات در بخش لوازم خانگی محدود به چند کشور همسایه بوده و با کالاهای مشابهی که در سایر کشورها تولید شده، قدرت رقابت نداریم. محمد‌رضا جعفری در ادامه گفت: در صادرات دو عامل قیمت و کیفیت موثر است؛ این دو مساله قدرت رقابت‌پذیری محصول را تعیین می‌کند. بحث ارتقای کیفیت به سرمایه‌گذاری برمی‌‌‌گردد. در حال حاضر نرخ سرمایه‌گذاری ثابت در کشور منفی است. یعنی کارخانه‌ها در سرمایه‌گذاری ثابت هزینه نمی‌‌‌کنند و این باعث فرسودگی کارخانه‌ها و ماشین‌آلات شده است.

 با وجود اینکه در کشور کارگر و منابع انرژی ارزان‌قیمت هست و بهترین شرایط برای صادرات وجود دارد، مسائل دیپلماسی خارجی مانع از این امر شده است. زیرا شرایط تحریم، هزینه‌‌‌های تولید را افزایش داده است. برای واردات مواد اولیه باید پول آن را به صورت نقدی پرداخت کنیم. مجبوریم پول آن را از طریق صراف منتقل کنیم که ریسک‌‌‌ را افزایش می‌دهد. همچنین هزینه‌‌‌ها نیز غیرقابل‌‌‌کنترل است. هیچ‌کدام از این موارد با استانداردهای جهانی همخوانی ندارد.

رکود و کاهش تقاضا؛ مهم‌ترین مشکل تولیدکنندگان لوازم خانگی

مشکل بزرگ صنعت لوازم خانگی، کاهش قدرت خرید مصرف‌کننده است. به این صورت که قیمت دلار به شدت افزایش یافته اما به همان تناسب حقوق و دستمزد افزایش پیدا نکرده است. مدیرعامل «لوازم خانگی آنتیک» با اعلام این مطلب گفت: مشکل رکود به کاهش تقاضا برمی‌‌‌گردد. در این گونه مواقع معمولا دولت دخالت کرده و به گونه‌‌‌ای تقاضا را تحریک می‌کند. در بعضی کشورها به جای پرداخت وام به کارخانه‌ها آنها را به مصرف‌کنندگان با نرخ سود پایین پرداخت کرده تا تقاضا از سوی مصرف‌کننده تحریک شود. در شرایط فعلی دولت به علت مسائل تحریم، هزینه‌‌‌ها و درآمدها دارای مشکلات بسیاری بوده و به هر نحو، تقاضای مصرف‌کننده را تحریک نکرده است. از طرفی منابع بانک‌ها و توان وام‌‌‌دهی‌‌‌ آنها کاهش پیدا کرده است. مجموعه‌‌‌ای از این عوامل دست به دست هم داده و تقاضا را به شدت کاهش داده است.

وی با تقسیم‌‌‌بندی تولیدکنندگان از نظر نوع و میزان تولید گفت: عمده‌‌ سهم بازار یخچال‌‌‌های ساید متعلق به یک واحد صنعتی است. در یخچال‌‌‌های کلاس کوچک‌تر زیر ۲۰ فوت (دیفراست و نوفراست) بازار فوق‌‌‌العاده رقابتی بوده و انحصاری وجود ندارد. یا در محصول تلویزیون عمق تولید وجود نداشته و ۸۰‌درصد قطعات آن وارداتی است. به گونه‌ای که اگر این محصول به صورت CBU از چین آورده شود، ارزان‌‌‌تر از این شیوه تولید تمام می‌شود. مدیرعامل «لوازم خانگی آنتیک» درباره عدم‌صحت ادعای افزایش قیمت محصولات لوازم خانگی در شرایط فعلی گفت: در شرایط فعلی مساله‌‌ اصلی کارخانه‌ها این است که ظرفیت‌‌‌ تولید آنها بیشتر از این کاهش پیدا نکند. طبیعی است در این شرایط تولیدکننده‌‌‌ای به دنبال افزایش قیمت نیست. زیرا به محض افزایش ‌درصد کوچکی در قیمت، میزان تقاضا و خرید در بازار ریزش می‌کند.

وی افزود: امروز کارخانه‌های تولیدی اعم از کوچک و بزرگ با این مشکل درگیر هستند. در مجموع مشکل صنعت لوازم خانگی، در شرایط فعلی بحث بازار است. به عبارتی با وجود مسائل مالی و نقدینگی کالا را تولید کرده و انبارهای تولیدکنندگان مملو از کالاهای تولیدی بوده اما مساله این است که تقاضا وجود ندارد. متاسفانه شرایط بسیار سختی برای صنایع بوده و بسیاری از صنایع به علت کاهش ظرفیت‌‌‌های تولیدی خود در حاشیه ضرر هستند. جعفری در ادامه گفت: بخشی از مواد اولیه موردنیاز در صنعت لوازم خانگی مشمول ارزبری بوده و بخشی از آنها مانند مواد پلیمری (یورتان و ‌ABS) و ورق‌‌‌های فولادی از داخل کشور تامین می‌‌‌شوند که به قیمت جهانی عرضه شده و قیمت آنها چند برابر افزایش پیدا کرده است. بعضا میزان افزایش قیمت آنها بیشتر از افزایش نرخ ارز بوده است. در نتیجه قیمت تمام‌شده تولیدکنندگان افزایش پیدا کرده است. اما متناسب با آن درآمدها افزایش پیدا نکرده است.

وی افزود: به تناسب افزایش نرخ ارز، بورس‌کالا به صورت هفتگی قیمت کالاهای پایه را اعلام می‌کند و قیمت مواد اولیه امروز با هفته قبل برابر نیست. آلومینیوم، فولاد، مس و مواد پتروشیمی به صورت جهانی در بورس‌کالا قیمت‌گذاری می‌‌‌شوند. بالطبع تولیدکننده هم قیمت تمام‌‌‌شده دارد و آنها را محاسبه می‌کند، اما دست تولیدکننده در قیمت‌گذاری محصولات به علت در نظر گرفتن قدرت خرید مصرف‌کننده بسته است.

افزایش ظرفیت تولید بعد از خروج برندهای خارجی

مدیرعامل «لوازم خانگی آنتیک» در پاسخ به پرسش فرصت‌های ایجاد شده در نتیجه خروج برندهای خارجی از بازار لوازم خانگی کشور گفت: این موضوع یک فرصت برای صنعت لوازم خانگی کشور ایجاد کرد. به‌ویژه مجموعه‌‌‌هایی که بستر لازم را فراهم کرده بودند، توانستند سرمایه‌گذاری کرده و ظرفیت‌‌‌ها را هم افزایش دهند. وی افزود: مشکلی که وجود دارد این است که با توجه به اینکه مشکل صادرات وجود دارد،  مصرف لوازم خانگی و ظرفیت‌‌‌های فروش ارتقا پیدا نکرده و بعضی از کارخانه‌‌‌ها با ظرفیت پایین تولید می‌کنند. جعفری درباره ارتقای کیفی محصولات لوازم خانگی گفت: از نظر کیفی نسبت به گذشته قطعا کیفیت‌‌‌ محصولات رشد کرده است. یعنی از همان سال ۹۷ که برندهای خارجی، ایران را ترک کردند، کیفیت محصولات داخلی رشد کرده و بخشی از این سرمایه‌گذاری‌‌‌هایی که انجام شده، منجر به افزایش رشد کیفی نیز شده است. اما بالاخره  این رشد نسبی بوده و بقیه رقبا نیز ثابت نمانده‌‌‌اند. بقیه رقبا با سرعت بیشتری در حال توسعه محصولات خود هستند.

وی افزود: البته در محصولاتی مانند یخچال فریزر بهتر بودیم و عمق تولید داخل رشد کرده است. در ماشین لباسشویی یک مقدار عمق تولید داخلی بیشتر شده و در محصول اجاق گاز عمق تولید داخلی بالا بوده و تقریبا دیگر قطعه خارجی نداریم. اما مثلا در محصول تلویزیون، عمق تولید داخل اندک بوده و عمدتا به صورت مونتاژ است. جعفری درباره واردات کنترل‌شده محصولات گفت: درست است که این خروج فرصتی برای صنایع داخلی ایجاد کرده، اما قائل به این هم نیستیم که رقابت نباشد. به عبارتی باید واردات و رقابت نیز به صورت کنترل‌‌‌شده وجود داشته باشد. به این صورت نباشد که زمانی که کشور دارای منابع ارزی‌‌‌ بیشتری شد، دوباره درهای واردات باز شده و هر کالایی وارد شود. باید در این موضوع یک تعادل وجود داشته باشد. مثلا درباره محصولاتی مانند تلویزیون که تولید داخل ندارد، باید بخشی  به صورت واردات تامین شود تا جلوی کالای قاچاق گرفته شود. مدیریت واردات کنترل‌‌‌شده فوق‌‌‌العاده مهم است که دولت باید در این زمینه سیاستگذاری کند.

منبع: دنیای اقتصاد