عجایب تاریخی کجاست؟

«شهر خاتم و شهر مروست» در استان یزد از جمله مناطق بکری هستند که چندان مورد توجه قرار نگرفته اند، در حالی که به دلیل وجود منابع طبیعی و تاریخی فراوان در این مناطق می توان شگفتی های عجیبی را در اینجا مشاهده کرد.

بازدید از مناطق دارای جاذبه های فرهنگی، تاریخی و طبیعی ایران هرگز کامل نیست و اگر کمی مسافر هستید، به خصوص در ایام نوروز، این جاذبه ها بیشتر خودنمایی می کنند. شکی نیست که آرامش فقط به خاطر جنگل سرسبز و کنار دریا وجود دارد. اما این زیبایی ها زمانی بیشتر نمایان می شود که در دل کویر آب، درختان و سرسبزی را مشاهده کنید.

این مناطق به ویژه با بناهای تاریخی همراه است و مردمی مهمان نواز و خونگرم پذیرای مسافران هستند و تنها همین رفتار دوستانه می تواند خستگی و ناراحتی را برطرف کند.

گزارش زیر مربوط به دو منطقه از مناطق بکر ایران است که دقیقاً در مرکز کشور بین دو مسیر ترانزیتی مهم و حیاتی یعنی تهران به بندرعباس و تهران به بوشهر و به جز رانندگان کامیون و ساکنین آن واقع شده است. از همان منطقه، به ندرت کسی از آن عبور می کند.

این شهر حاتم و شهر مروست در استان یزد با فرهنگ و گویش است که میراث سه استان یزد، کرمان و فارس را در خود جای داده است و شاید به درستی نمونه بارز شعر استاد باشد. شهریار» که گفت: همه خوبی های یک جا را داری. به خصوص اگر بدانید این منطقه قطب کشاورزی استان یزد است و منابع آبی فراوانی دارد که شاید در هیچ جای دیگری ندیده باشید.

«مورست» و «هرات» در استان یزد دارای فرهنگ و گویش است که میراث سه استان یزد، کرمان و فارس را در خود جای داده است و شاید به درستی نمونه بارز شعر استاد «شهریار» باشد که گفت: همه چیزهای خوب را یک جا داری.

در مسیر شهرهای حاتم و مروست چه جاذبه هایی وجود دارد؟

شهر حاتم مرکز هرات و مروست شهر جداگانه ای است.

شهر دیگر «مارست» به شهر قلعه های باستانی نیز معروف است که در استان یزد واقع شده است.

در سال ۱۳۵۹ با تصویب شورای اسلامی و شهر مهریز، یزد به همراه هرات و چند روستای استان فارس و شهر شهربابک در استان کرمان جدا شد و به شهرستان مهریز پیوست.

مروست از غرب با شهرستان های سرحخان و بوانات استان فارس، از شرق به شهربابک استان کرمان و از جنوب با بخش پشتکوه شهرستان نی ریز همسایه است.

برای رفتن به شهرهای مروست و هرات که از شهرهای مهم استان یزد هستند راه های مختلفی وجود دارد. راه اصلی یزد به کرمان است و با انشعاب این جاده پس از مهریز به سمت غرب رفته و پس از طی مسافتی نزدیک به ۱۸۰ کیلومتر به شهر مروست می رسد.

در قسمت هایی از این مسیر با دیدنی های طبیعی از این دست مواجه می شوید که شاید ارتباطی با موقعیت قبلی آن که همان کویر یزد نیز باشد نداشته باشد. زیرا وقتی جاده کوهستانی می شود و از میان کوه های مرکزی به ویژه کوه عظیم و مرتفع «شیرکوه» می گذرد، به مناطق ییلاقی استان یزد می رسی که «تنگ چنار» و «نیر» اولین جاها هستند.

کوهی عجیب با قله ای بالغ بر ۴۰۰۰ متر که باران های امسال آن را سفید پوش کرده و سبزی زیبایی به این مکان ها بخشیده است. این منطقه کوهستانی بر فراز جاده که دارای صخره های بلند و زیبایی است، منبع اصلی حیات وحش با حیواناتی مانند عقاب طلایی، گرگ و … است و تپه های اطراف زیستگاه قوچ، میش و یوزپلنگ معروف آسیایی است. در منطقه حفاظت شده «کلمند» واقع شده و تنها محل زندگی آن ایران است.

پس از نیر و گذر از گردنه چاه زرد، اولین نشانه ای که توجه هر بیننده ای را به خود جلب می کند مربوط به منطقه حفاظت شده زایشی ایران «گور» است که در میان چندین حیوان بومی ایران مانند گوزن زرد، گاندو (کوتاه) است. بینی تمساح) ایرانی)، «زاغ بور» و «هوبرا».

طبیعت منطقه خاتم به گونه ای است که تمام شیب های ناحیه شیرکوه به سمت آن است و همین امر باعث شده است که تمامی رواناب های سطحی به طبیعت مروست و هرات سرازیر شده و تالاب های فصلی ایجاد شود که آبزیان و پرندگان کنار آبزی زیادی را به سوی خود جذب می کند.

در منطقه هرات که جایی در مرز استان های یزد و کرمان است، چاه های آب «صنعتی» وجود دارد که خود به خود آب از آن فوران کرده و تالابی برای پرندگان ایجاد می کند که در جای خود بسیار جذاب و دیدنی است. قطبی شدن کشاورزی استان یزد و شهرستان در اینجا قلعه های باستانی وجود دارد

در کتاب «نزهه القلوب» حمدالله مستوفی می خوانیم: «هرات و مروست مناطق کوچکی با غلات و پنبه و میوه و آب و هوای معتدل و آب روان است و مروست روستایی (دهی) و دارای همین خصوصیات است. “

این توضیح و تفسیر نشان می دهد که هرات آب و هوای خوبی داشته است.

با توجه به موقعیت جغرافیایی منطقه و تجمع آب های سطحی در آن طی میلیون ها سال، آب و هوای منطقه بسیار جذاب شده است. اگر در استان یزد که بیشتر شبیه یک منطقه کویری است، دیدن جنگل زاگرس می تواند بسیار جالب باشد.

به عنوان مثال، جنگل بگ شادی در هرات که یکی از جنگل های منطقه زاگرس است و بسیار منحصر به فرد است و شامل گونه های جنگلی چنار شیرین، درختان پسته وحشی، بادام کوهی و کیکوم و همچنین بخش های وسیعی از شهر است. حاتم در هرات و شهر شامل مروست، نمونه ای از این زیبایی خیره کننده است.

این جنگل ها نیز زیر نظر وزارت محیط زیست و محل زندگی «گوزن زرد آسیایی» است. وجود یک کانال آبی بسیار زیبا که از شهر هرات می گذرد، جذابیت دو چندانی به این شهر بخشیده است.

همانطور که گفته شد پوشش گیاهی این منطقه شامل جنگل بانه، بادام کوهی، درمنه و … است. و پرندگان خاص در مناطق کویری. در هرات که جایی در مرز استان های یزد و کرمان است، چاه های «صنعتی» وجود دارد که خود به خود از آن فوران می کند و تالاب پرندگانی را به وجود می آورد که در جای خود بسیار جذاب و دیدنی است. روستاهای کرخنگان، سرچشمه هرات، چشمه مسیح از آثار طبیعی این شهرستان هستند.

قلعه های باستانی این شهر به خصوص در شهر مروست نیز بسیار جالب توجه است. به خصوص اگر بدانید قدمت آنها به دوران جاهلیت باز می گردد. قلعه مروست با ساختاری از مصالح خشت و گل و استفاده از آجر در بالای در، بر روی تپه ای مشرف به شهر مروست واقع شده است. این قلعه دارای سه برج مدور در سه گوشه خود است. در قسمت جنوب غربی قلعه به جای برج، سر در ورودی قلعه قرار دارد.

از آثار به دست آمده در این قلعه تاریخی می توان به وجود خشت های ۴۰*۵۰ با خط کشی، آجرهای منقوش، پیزو و… اشاره کرد که بقایای دوران اشکانی، ایلخانی و صفوی است. سر قلعه در دو طبقه ساخته شده که سقف طبقه اول کاملاً فروریخته و فقط پایه های آن باقی مانده است. موقعیت بلندی و اصالت شهر و جذابیت و چشم انداز آن از دور و در بدو ورود به مروست از ویژگی های قابل توجه این بنا است.

«برج علی آباد» که از قلعه علی آباد باقی مانده است از دیگر قلعه های این شهر است. خوشبختانه تزیینات گچی جلوی اجاق و طاقچه های فضای کنار برج همچنان به خوبی نمایان است. این برج تاریخی متعلق به دوره افشاریه و زندیه است و از نظر معماری ارزش زیادی دارد.

وقتی شگفتی های مناطق جنوبی و مرکزی را از نزدیک ببینید متوجه می شوید که ایران فقط سه استان شمالی نیست و هر نقطه ایران عجایب خاص خود را دارد اینجا قاجار است. این قلعه در مجاورت قنات مظهر به همین نام ایجاد و توسط وارثان یکی از بزرگان خاتم به نام «ابوالفت خان محمودی نژاد» به میراث تحویل داده شد و طرح میراث تبدیل آن به مجموعه فرهنگی و موزه است.

یک قلعه اختصاصی به مساحت یک و نیم هکتار شامل برج و دیوار، تالار ورودی، کاخ و محل زندگی برای افراد است. همچنین این قلعه دارای سیلوی غلات برای انبار عمومی و خصوصی است. یعنی در هر واحد مسکونی سیلو وجود دارد و اتاق های دام اعم از روباز و سرپوشیده وجود دارد.

«قلعه مبارکه» واقع در روستای مبارکه در ۵ کیلومتری شهر مروست از دیگر قلعه های تاریخی این شهرستان است.

مقبره شیخ عبدالله مروست (دوره صفویه)، خانه وقف و خانه دکتر صالحی از نمادهای باغ های شهر هرات از دیگر آثار تاریخی و فرهنگی است.

به طور کلی، مروست دارای ۳ زمینه تاریخی ارزشمند است، از جمله موارد زیر:

۱. بافت تاریخی و فرهنگی به خوبی تثبیت شده است

۲. بافت تاریخی و فرهنگی ترکان

۳. بافت تاریخی و فرهنگی خرابرجان

از دیگر مناطق جذاب این منطقه می توان به روستاهای کارهنگان و چنارناز اشاره کرد که در مناطق کوهستانی منطقه واقع شده اند و چشم اندازی فوق العاده زیبا برای گردشگران داخلی و خارجی دارند.

وجود برخی بناهای تاریخی ارزشمند در شهرستان از جمله کاروانسرای شبا، مقبره شریف السادات، فرهنگستان کرخنگان و بسیاری از باغ های تاریخی زیبا در شهرستان مروست و روستاهای ترکان و خرابرجان و همچنین تعداد زیادی برج و برج استحکامات، حمام، تپه دوهل زنان (کوه گرگورو)، آسیاب آبی، باغ مروست و دریاچه نمک، کوه دهار که بلندترین کوه استان بعد از شیرکوه در منطقه چنار ناز است و دارای غارهایی مانند غار خانا خدا، لی طارق، بابا است. زاهد، چشمه کور و چنار ۲۵۰۰ ساله در کرخانگان و کوچه‌های روستای چنارناز در دهستان ایزار مروست یکی از جاذبه‌های مهم این منطقه بکر و دست‌نخورده ایران است.

اگر علاقه مند به دیدن دشت زیبای ریواس و گل های ارسلان هستید، بهتر است فرصت را از دست ندهید و در چند روز باقی مانده از تعطیلات نوروزی که همراه با آن است، بهترین استفاده را از این زمان ببرید. باران های بهاری خوب

مطمئناً با دیدن شگفتی های مناطق جنوبی و مرکزی از نزدیک متوجه می شوید که ایران تنها سه استان شمالی نیست و هر نقطه از ایران دارای شگفتی های تاریخی خاص و کهن است.

منبع: ایرنا