چرا ایرانی ها بدترین روش را برای تهیه غذا دارند؟

آمار نگران کننده ای از افزایش برخی بیماری ها در کشور وجود دارد که ۵۰ درصد آن ناشی از عادات بد غذایی است، عاداتی که در صورت اصلاح، ۵۰ درصد از بار بیماری ها در نظام سلامت کاسته می شود.

تقریباً از سال ۱۹۴۵، برنامه های ویژه ای در این روز در ۱۵۰ کشور جهان برای یادآوری و افزایش آگاهی و درک عمومی از گرسنگی و فقر برگزار می شود. غذا به قدری مهم است که بی توجهی به آن می تواند منجر به تشدید بیماری های غیر واگیر (NCDs) شود.

در این میان مطالعات علمی زیادی در ایران انجام شده و مقالات معتبری منتشر شده است که نشان می دهد حدود ۵۵ درصد بیماری های غیرواگیر دارای فاکتور تغذیه ای هستند. یعنی اگر برنامه غذایی افراد مختلف جامعه به مدت ۲۴ ساعت شامل ۵ گروه اصلی غذایی باشد; با مصرف کربوهیدرات ها و قندها، چربی ها، پروتئین ها، میوه ها و سبزیجات و شیر و فرآورده های شیری و تامین انرژی از همه این گروه های غذایی، ۵۰ درصد از بار بیماری های غیرواگیر در نظام سلامت کاسته می شود.

بررسی فرهنگ غذایی در بین ایرانیان نشان می دهد که عادات بد غذایی آنها را بیمار می کند و نظام سلامت با آمار نگران کننده اضافه وزن، چاقی، دیابت، فشار خون، بیماری های قلبی عروقی و آلزایمر مواجه است.

جلال الدین میرزایی رزاز، رئیس انجمن تغذیه ایران و دانشیار دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی در تشریح این عادات غذایی به نکات جالبی اشاره می کند که با اصلاح آنها، سلامت افراد کمتر به خطر می افتد.

از ضایعات غذا گرفته تا غذاهایی که بیش از حد پخته شده اند

میرزایی رزاز اولین و مهمترین عادت بد غذایی در بین ایرانیان را ضایعات غذایی و تولید قابل توجه ضایعات غذایی می داند و می گوید: ضایعات غذایی در ایران ۳۵ میلیون تن و در اتحادیه اروپا ۹۰ میلیون تن در سال است. بیشترین ضایعات مربوط به نان، میوه، برنج و سبزیجات است. اصلاح این فرهنگ می تواند در تثبیت امنیت غذایی و رفع سوءتغذیه در میان افراد کم درآمد موثر باشد.

به گفته دانشیار دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی، نحوه فرآوری و پخت غذا با سبک زندگی ایرانیان مناسب نیست و در ادامه توضیح می دهد: بدترین روش ها برای پخت غذا را داریم. از جمله غذاهای سرخ شده که بخشی از سبد اصلی وعده های غذایی روزانه هستند. غذاهایی که بیش از حد سرخ می شوند برای سلامتی مضر هستند. درست است که برخی از غذاهای سنتی ما حاوی سرخ کردن هستند، اما این روش را باید به تف کردن و غوطه ور نکردن غذا در روغن محدود کرد. خانواده های ایرانی از همان ابتدا ذائقه فرزندان خود را به غذاهای بسیار چرب و سرخ کردنی عادت می دهند و تغییر این مزه در سنین نوجوانی دشوار خواهد بود.

وی با بیان اینکه زمان پخت یکی دیگر از مشکلات است، می گوید: گاهی پیش می آید که ۷ تا ۸ ساعت غذا را بپزیم و نتیجه آن از بین رفتن کیفیت غذا است، پخت بیش از حد بیشترین آسیب را وارد می کند خوردن مواد مغذی. در این زمینه بهتر است از زودپز استفاده کنید یا زمان پخت را به طرق مختلف کاهش دهید. این اشتباه است که پخت طولانی به معنای سفت شدن غذا است، هر چه بیشتر بپزد کیفیت آن بدتر می شود.

رژیم های نامتعادل در زندگی شور

رئیس انجمن تغذیه ایران با بیان اینکه مصرف سرانه نمک ایرانی ها دو برابر جهان است، این سرانه را در دنیا ۵ گرم در روز عنوان می کند و می گوید: سرانه مصرف نمک در ایران بیش از ۱۰ گرم است. . مصرف نمک باعث افزایش فشار خون در سنین مختلف به خصوص میانسالی می شود. عوارض شامل فشار خون بالا، بزرگ شدن عضله قلب، نارسایی قلبی، بیماری کلیوی، سنگ کلیه، پوکی استخوان، سرطان معده و سکته است.

و ادامه می دهد: یکی دیگر از فرهنگ غلط غذا خوردن در کشور ما سوق دادن لایه های خاصی از جامعه به سمت رژیم های غذایی خاص و افراط در برخی مواد غذایی است. به عنوان مثال، برخی افراد از رژیم غذایی فقط کربوهیدراتی یا پروتئینی پیروی می کنند. ما رژیم غذایی متنوع و متعادلی نداریم و رژیم های تک غذایی در بین ایرانی ها بسیار رایج است. رژیم غذایی متنوع به این معنی است که ۵ گروه غذایی وجود دارد. از جمله کربوهیدرات‌ها و قندها، چربی‌ها، پروتئین‌ها، میوه‌ها و سبزیجات و شیر و فرآورده‌های لبنی، تا افراد بتوانند روزانه انرژی خود را از تمام این گروه‌های غذایی به نسبت‌های مختلف دریافت کنند.

میرزایی رزاز درباره مضرات حذف برخی غذاها از برنامه غذایی روزانه با رعایت رژیم های تک غذایی می گوید: در عادات غذایی در همه اقشار جامعه اشتباهاتی وجود دارد و صرف نظر از مشکلات اقتصادی که منجر به کاهش قدرت خرید مواد غذایی می شود، ما نیز دچار اشتباه می شویم. با افرادی مواجه می شوند که سعی می کنند یک ماده غذایی را از سبد غذایی خود هدف قرار دهند. ما افراد تحصیل کرده و دانشگاهی داریم که می گویند نفت را از زندگی خود حذف کرده اند. این در حالی است که ۳۰ درصد انرژی دریافتی باید از روغن ها باشد و اگر آن را حذف کنیم بعد از چند ماه فرد دچار سوء جذب می شود.

وی تاکید می کند: با حذف روغن خوراکی ۴ ویتامین ضروری (A، E، K و D) که محلول در چربی هستند جذب بدن نمی شود. این افراد همچنین به این موضوع افتخار می کنند که مثلاً چندین ماه به روغن دست نزده و غذا را به صورت آب پز و بخارپز دریافت کرده اند و این اقدام در درازمدت عوارض جدی برای آنها به همراه خواهد داشت و بیماری زا خواهد بود.

برخی از افراد مواد غذایی مانند نان، برنج و سیب زمینی را نیز حذف می کنند که نیاز اولیه بدن به کربوهیدرات را مختل کرده و انرژی دریافت نمی کنند. این عمل بدن را وارد واکنش های بسیار سختی می کند، به طوری که هر چیزی که می خوریم در نهایت تبدیل به گلوکز می شود، اما بدن وارد فرآیند پیچیده ای می شود و این مضر است.

روغن هایی که باعث سرطان می شوند

رئیس انجمن تغذیه ایران از فست فودها و غذاهای خارج از خانواده به عنوان یکی دیگر از عادت های غذایی یاد می کند و می گوید: «جامعه امروزی ما تمایل زیادی به مصرف فست فود و غذاهای آماده خارج از خانه دارد. مشکل این غذاها این است که اصول اولیه تغذیه را رعایت نمی کنند. مثلاً روغن سرخ کردنی که برای تهیه این غذاها استفاده می شود، بیشتر کنار گذاشته می شود و آب پز می شود. این روغن ها را بعد از هر پخت عوض نمی کنند، اما اگر تمام شد می گذارند.

وی ادامه می دهد: در این روغن ها که روزی ۱۲-۱۰ ساعت جوشانده می شود، رادیکال های آزاد و مواد سرطان زا تولید می شود که با غذا می خوریم و متوجه مضر بودن آن ها نمی شویم. این آمارهای نگران کننده از افزایش بیماری ها به دلیل همین جزئیات است که ما به آنها توجه نمی کنیم.

میرزایی رزاز در پاسخ به این سوال که آیا باید فست فود را به طور کامل حذف کرد یا می توان آن را در خانه تهیه کرد، اظهار داشت: به هر حال میل جامعه امروزی استفاده از چنین غذاهایی است و اگر در خانه تهیه کنم بسیار زیاد است. بیشتر سالم تر خواهد بود. البته استفاده از این غذاها مانند سوسیس و کالباس نباید جزء اصلی برنامه غذایی افراد باشد، مصرف یک یا دو بار در ماه چندان مشکل ساز نیست، زیرا این محصولات عمدتاً بی کیفیت هستند.

منبع: خبرآنلاین