آیا شب قدر در تمام دنیا یک شب است؟
شب قدر یکی از مهم ترین شب های اقامه نماز مسلمانان در طول سال به ویژه در ماه مبارک رمضان است، اما با توجه به تفاوت افق ها در کشورهای مختلف، آیا شب قدر در تمام دنیا یک شب است؟
در پاسخ اجمالی به این سؤال باید گفت که منظور از شب قدر یکسان بودن در تمام سال به این معنا نیست که هر سال یک شب واحد و مشترک برای همه جاهای مختلف روی زمین است; همانطور که زمین کروی است و یک نیمکره همیشه در تاریکی و نیمکره دیگر در روشنایی است و بنابراین اصلاً ممکن نیست که در ساعات معین و معمولی در تمام زمین شب باشد. بلکه به این معناست که مردم در هر مکان با توجه به افق خاص آن مکان و سال قمری خود فقط یک شب قدر وجود دارد.
حقیقت این است که مطالب زیادی در دین مبین اسلام درباره اهمیت و عظمت «شب قدر» نوشته شده است و بزرگان دین در این شب که یکی از شب های نوزدهم، بیست و یکم یا بیست و سوم ماه مبارک رمضان است، نماز خوانده اند. به قول معروف.و سفارشات خاصی به ما رسیده است.
به نظر می رسد که «شب قدر» یک شب در تمام سال بیشتر نباشد، اما از سوی دیگر می دانیم که به دلیل اختلاف افق، ماه رمضان در برخی کشورها یکی دو روز زودتر شروع می شود. بعداً در برخی کشورها این نقاط یک یا دو شب با هم تفاوت دارند و بنابراین برای نقاط مختلف چندین شب قدر وجود دارد.
این وضعیت به این دلیل است که شب قدر در تمام سال یکسان است و فرشتگان در این شب خاص با رحمت الهی نازل می شوند و یا اینکه شب قدر مختص زمان پیامبر (ص) و حضرت رسول است. منطقه مکه و شب قدر در زمان های بعد وجود داشته است. آنجا نیست، چگونه این کار را انجام می دهد؟
دفتر آیت الله مکارم شیرازی از مراجع شیعه در پاسخ به این سؤال می گوید: از نظر ادله و دلایل شرعی، مسلم است که «شب قدر» اختصاص به زمان نداشته است. پیامبر اکرم (صلی الله علیه و آله و سلم) و محیط حجاز و در همه زمان ها و در آنجا «شب قدر» با همه عظمت و اهمیتش برای همه جاها وجود دارد و این موضوع جای بحث ندارد.
ایراد ذکر شده از این نظر ناشی می شود که منظور از یکسان بودن شب قدر در طول سال این است که هر سال یک شب واحد و مشترک به نام شب قدر برای تمام نقاط مختلف روی زمین تعیین می شود، به طوری که این شب در یک زمان معین در سرتاسر سیاره است و در یک زمان مشخص شروع می شود و به پایان می رسد.
اگر چه این تصور اشتباه است، زیرا می دانیم که زمین کروی است و یک نیمکره همیشه تاریک و نیمکره دیگر روشن است و بنابراین امکان ندارد در همه جای زمین شب و ساعات معمول باشد. این «شب قدر» به معنای یک شب در تمام سال است، یعنی برای مردم هر مکان به نسبت سال قمری خود یک شب قدر وجود دارد.
توضیح اینکه مردم هر محل سال قمری خود را با توجه به افق خاص آن مکان از عدد اول ماه محرم شروع می کنند و پس از گذشت چندین ماه قمری، ماه رمضان مطابق با همان مکان آغاز می شود. به افق خاص آن مکان در آن ماه نیز شب نوزدهم یا بیست و یکم یا بیست و سوم برای اهل این مکان «شب قدر» است.
این که مردم هر مکان باید روزها و ساعات مقدس خود را با افق خاص آن مکان تعیین کنند، منحصر به شب قدر نیست، همین روایت در سایر ایام و اوقات مقدس اسلامی نیز وجود دارد. مثلاً عید فطر و قربان در اسلام از روزهای مقدس است و برای آنها دعا و دستور خاصی دارد و هر یک از این اعیاد یک روز در تمام سال بیشتر نیست. این یک روز در کشورهای مختلف اسلامی بر اساس افق خاص هر کشور تعیین می شود و به همین دلیل در بسیاری از موارد – مثلاً عید قربان در عربستان سعودی – یک روز زودتر از ایران و برخی کشورهای دیگر شروع می شود.
لازم به ذکر است که این روایت از «شب قدر» منافاتی با مواردی مانند نزول فرشتگان در آن شب، برای همه این جریانات که نشان دهنده رشد قداست ویژه الهی در آن شب است، برای مردم در همه جا نیست. در شب سرنوشت ساز خاص خود
منبع: ایرنا
