همه چیز درباره طراحی شغل
توسعه برند، فناوری می تواند نقش های شغلی، وظایف و مهارت های مورد نیاز را به طور قابل توجهی تغییر دهد. همچنین می تواند کارهای یدی را به ماشین واگذار کند و به کارمندان این فرصت را اعطا کند که روی کارهای با ارزش بالاتر تمرکز کنند. از سوی دیگر فناوریهای جدید اغلب نیاز به طراحی مجدد مشاغل برای ترکیب ابزارها و فرآیندهای جدید دارند. با این حال فناوری ما را از طراحی شغل های جدید بی نیاز نمی کند.
از این رو مدیران باید در نظر بگیرند که چگونه نقش ها و مسئولیت ها را حول فناوری های جدید ساختار دهند و با در نظر گرفتن مهارت ها و رضایت کارکنان به حداکثر رساندن مزایای فناوری به دنبال طراحی حرفه های جدید باشند. اگرچه برای رسیدن به این هدف اغلب به ایجاد تعادل در اتوماسیون و مهارت های انسانی مانند خلاقیت، حل مسئله و ارتباطات بین فردی نیاز است. با توجه به مقدمه ای که از دیده گذراندید اگر شما نیز به این مبحث علاقمند هستید با ادامه این مطلب همراه ما باشید.
طراحی شغل چرا و چگونه؟
مشاغل با مهارت بالا در مدیریت فناوری اغلب شامل وظایف شناختی، مهارت های اجتماعی (مدیریت و رهبری) و خلاقیت است. از این رو تأکید روزافزونی بر سازگاری و یادگیری مداوم برای همگام شدن با تغییرات تکنولوژیکی وجود دارد.
علاوه بر این امروزه نقش های مهمی شکل گرفته است که شامل مدیران فناوری اطلاعات، مدیران پایگاه داده، تحلیلگران سیستم های کامپیوتری و تحلیلگران امنیت اطلاعات می شود. این در حالی است که این موقعیت ها اغلب به ترکیبی از دانش فنی و مهارت های مدیریتی نیاز دارند و نمی توان سمت های جداگانه ای را طراحی کرد.
با توجه به این امر طراحی مشاغلی که همکاری بین تخصص های فنی مختلف را تشویق می کند یک نیاز اساسی بازار کار محسوب می شود. ایجاد شرح شغلی سازگار که می تواند با تغییرات تکنولوژیک تکامل یابد و مبتنی بر مهارت با تمرکز بر شایستگی های اصلی باشد نیز از جمله اقدامات حیاتی مدیران است.
بنابراین مدیران باید ضمن مرتبط نگه داشتن نقش های شغلی در مناظر فناوری که به سرعت در حال تغییر است و ایجاد تعادل بین تخصص با نیاز به مجموعه مهارت های گسترده تر، به طراحی شغل هایی دست بزنند که این نیاز ها را برطرف کند.
نحوه طراحی شغل
چند رویکرد اولیه برای طراحی شغل وجود دارد که در ادامه آنها را با ذکر مثال هایی شرح می دهیم.
رویکرد فنی-اجتماعی
اولین رویکرد با نام «سیستم های فنی-اجتماعی» شناخته می شود که وابستگی متقابل جنبه های اجتماعی و فنی کار را تشخیص می دهد. این دیدگاه بر اهمیت همسویی فناوری با نیازها و قابلیت های انسان برای ایجاد سیستم های کاری رضایت بخش تأکید می کند و بر نیاز به همکاری بین کارکنان و مدیریت در طراحی فرآیندهای کاری متمرکز است.
مدل ویژگی های شغلی
رویکرد دوم با نام «مدل ویژگی های شغلی» شهرت یافته است که بر انگیزه های درونی در خود شغل تمرکز دارد. این دیدگاه بر ابعاد اصلی شغل مانند تنوع مهارت، هویت، اهمیت وظیفه، استقلال و بازخورد تأکید دارد و به دنبال شناسایی عوامل کلیدی تعیین کننده رضایت شغلی و عملکرد است. دیدگاه دوم به دنبال این است که با غنی سازی این ویژگی ها، سازمان ها بتوانند انگیزه و مشارکت کارکنان را افزایش دهند.
رویکرد مهندسی
«رویکرد مهندسی» در درجه اول بر جنبه های فنی کار متمرکز است و هدف آن بهینه سازی کارایی و بهره وری از طریق تجزیه و تحلیل وظایف و ساده سازی کار است. این رویکرد اغلب منجر به مشاغل تخصصی و تکراری می شود. این رویکرد به نسبت قدیمی تر از سایر روش هایی است که در این زمینه به کار برده می شود.
رویکرد روانشناسی
«دیدگاه روانشناختی» بر عوامل انسانی در طراحی شغل با در نظر گرفتن انگیزه، رضایت و رفاه کارکنان تأکید دارد و از مشاغلی حمایت می کند که فرصت هایی برای رشد، چالش و استقلال ارائه می دهند.
رویکرد ارگونومی
این دیدگاه با طراحی مشاغل متناسب با توانایی ها و محدودیت های انسانی، رفاه فیزیکی کارگران را در اولویت قرار می دهد. و بر عواملی مانند چیدمان فضای کاری، طراحی تجهیزات و وضعیت کار متمرکز است.
طراحی شغل های خاص در آینده
کاربرد اصول طراحی شغل در صنایع و سازمان ها در آینده بسیار متفاوت خواهد بود. عواملی مانند فناوری، فرهنگ سازمانی و ویژگی های کارکنان بر طراحی حرفه های آتی تأثیر می گذارند. به عنوان مثال، در صنایع مبتنی بر دانش، مشاغل ممکن است بر استقلال، خلاقیت و حل مسئله تأکید کنند، در حالی که در محیط های تولیدی، کارایی و استانداردسازی ممکن است در اولویت قرار گیرند.
ظهور اتوماسیون، هوش مصنوعی و فناوری های دیجیتال نیز به سرعت محیط کار را متحول می کند. با ادامه پیشرفت فناوری، طراحی شغل باید برای سازگاری با این تغییرات سازگار شود. بنابراین طراحی شغل آینده احتمالاً بر موارد زیر تمرکز خواهد کرد:
- طراحی انسان محور: اولویت دادن به مهارت ها و قابلیت های انسانی در حالی که از فناوری برای تقویت عملکرد انسان استفاده می کند.
- انعطاف پذیری و سازگاری: ایجاد مشاغلی که می توانند با پیشرفت های تکنولوژیکی و تغییر نیازهای کسب و کار تکامل یابند.
- یادگیری مادام العمر: طراحی مشاغلی که یادگیری مستمر و توسعه مهارت را تقویت می کند.
- رفاه و تعادل کار و زندگی: ادغام ملاحظات رفاه کارکنان و تعادل بین کار و زندگی در طراحی شغل.
- ملاحظات اخلاقی: اطمینان از همسویی طراحی شغل با اصول اخلاقی و جلوگیری از تأثیرات منفی اجتماعی.
جمع بندی
به طور خلاصه، مدیریت فناوری و طراحی شغل ارتباط تنگاتنگی با یکدیگر دارند. مدیران باید بدانند که چگونه مشاغلی را طراحی کنند که از فناوری به طور مؤثر استفاده کنند و در عین حال مهارت های کارکنان، رضایت و اهداف سازمانی را نیز در نظر بگیرند. سرعت سریع تغییرات تکنولوژیکی این موضوع را به یک چالش مداوم تبدیل می کند و نیاز به ارزیابی مجدد و انطباق منظم نقش ها و ساختارهای شغلی را در عملکرد مدیران پررنگ می کند.
در حالی که فناوری همواره به شکل دهی مجدد صنایع و فرآیندهای کاری ادامه می دهد، مدیریت استراتژیک این یکپارچگی بسیار مهم است. از این رو طراحی شغل، یکی از اجزای حیاتی این پویایی است و شامل ساختاردهی وظایف کاری، مسئولیت ها و روابط برای بهینه سازی کارایی، رضایت کارکنان و عملکرد سازمانی می شود.
منابع
کتاب تئوری مدیریت سیدجوادین انتشارات نگاه دانش
کتاب مبانی سازمان و مدیریت رضائیان انتشارات سمت
برای تهیه بهترین منابع استخدامی و کارشناسی ارشد به سایت کتاب نوین مراجعه کنید.
