غلامرضا عربی: آموزش اصولی، کیفیت جشنواره‌های تئاتر را ارتقا می‌دهد
گفتگو با کارگردان نمایش «قلاده‌ای برای یک سگ مرده»
غلامرضا عربی، کارگردان نمایش «قلاده‌ای برای یک سگ مرده»، که در بخش فراگیر جشنواره تئاتر فجر حضور دارد، معتقد است که آموزش اصولی و هدفمند می‌تواند به ارتقای کیفیت جشنواره‌های تئاتر کمک کند. وی که بیش از یک دهه در حوزه تئاتر درمانی با افراد دارای معلولیت فعالیت کرده است، بر نقش رسانه‌ها، آموزش و سرمایه‌گذاری در توسعه این هنر تأکید دارد.
فعالیت در حوزه تئاتر درمانی
غلامرضا عربی، کارگردان نمایش «قلاده‌ای برای یک سگ مرده»، در گفتگو با خبرنگار تئاتر توسعه برند، با اشاره به سوابق کاری خود گفت: «من غلامرضا عربی هستم، دارای مدرک کارشناسی ارشد کارگردانی تئاتر. حدود ۱۱ سال است که در حوزه هنر درمانی یا تئاتر درمانی با افراد دارای معلولیت کار می‌کنم.»
نمایش «قلاده‌ای برای یک سگ مرده» در جشنواره‌های مختلف اجرا شد
وی درباره روند تولید نمایش اخیر خود اظهار داشت: «پس از اجرای نمایش همه چیز می‌گذرد، تو نمی‌گذری در اسفند ۱۴۰۱ در تئاتر شهر، از ابتدای سال ۱۴۰۲ ورکشاپ‌ها، کلاس‌ها و تمرینات خود را با افراد دارای معلولیت آغاز کردیم. در این دوره، حدود ۴۵۰ نفر در این فعالیت‌ها شرکت داشتند. در نهایت، در تابستان ۱۴۰۳، نمایش قلاده‌ای برای یک سگ مرده را آماده کردیم و در مهرماه، آن را در سالن شهرزاد به روی صحنه بردیم.»
عربی افزود: «پس از اجرای عموم در تهران، نمایش را به جشنواره آفتاب در شهرکرد بردیم و در این جشنواره موفق شدیم عنوان نمایش برگزیده را کسب کنیم. همچنین، چهار تندیس در بخش‌های کارگردانی، طراحی صحنه، طراحی لباس و طراحی حرکت دریافت کردیم و در بخش‌های بازیگری و طراحی نور نیز موفق به کسب لوح تقدیر شدیم. در نهایت، این نمایش به جشنواره تئاتر فجر راه یافت.»
جشنواره‌ها استعدادهای هنری را شناسایی می‌کنند
این کارگردان با تأکید بر نقش جشنواره‌ها در کشف استعدادها تصریح کرد: «برگزاری جشنواره‌ها قطعاً در شناسایی استعدادهای هنری تأثیرگذار است، اما به نظر من، پیش از برگزاری جشنواره‌ها باید برنامه‌ریزی مناسبی در حوزه آموزش صورت گیرد. لازم است که در سراسر کشور، کلاس‌های آموزشی پیش از جشنواره برگزار شود تا سطح کیفی اجراها از لحاظ فنی، بصری و مفهومی افزایش یابد. نباید تنها به اجرای چند دیالوگ ساده اکتفا کنیم. تئاتر مقوله‌ای گسترده است که تمامی اجزای آن باید به‌درستی شناخته شوند و افراد فعال در این حوزه دانش کافی داشته باشند. بنابراین، آموزش در این زمینه از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است.»
آموزش هدفمند کیفیت جشنواره‌ها را افزایش می‌دهد
عربی در پاسخ به این پرسش که چگونه می‌توان کیفیت جشنواره‌ها را ارتقا داد، اظهار داشت: «یکی از مهم‌ترین اقدامات برای ارتقای کیفیت، برگزاری کلاس‌های آموزشی متنوع و افزایش دانش افراد است. زمانی که سطح دانش و مهارت افراد افزایش یابد، کیفیت اجراها نیز بالا می‌رود. اما این امر مستلزم سرمایه‌گذاری مالی است. نمی‌توان انتظار داشت که صرفاً به دلیل استعدادهای فردی، اتفاقی بزرگ در این حوزه رقم بخورد. باید هزینه کرد، اما این هزینه باید هدفمند باشد و از هدررفت منابع جلوگیری شود. برنامه‌ریزی‌های آموزشی دقیق، به‌طور ناخودآگاه منجر به بهبود کیفیت جشنواره‌ها خواهد شد.»
تئاتر درمانی به بهبود کیفیت زندگی افراد دارای معلولیت کمک می‌کند
وی با اشاره به اهمیت نمایش و نمایش‌درمانی در جامعه افراد دارای معلولیت خاطرنشان کرد: «در سراسر جهان، تئاتر و نمایش‌درمانی برای افراد دارای معلولیت از اهمیت بالایی برخوردار است. این روش می‌تواند نقش مؤثری در بهبود کیفیت زندگی این افراد ایفا کند. در این میان، سازمان بهزیستی می‌تواند نقش کلیدی داشته باشد. اگر این سازمان برنامه‌ریزی صحیحی انجام دهد و از مرحله آموزش تا اجرا پشتیبانی لازم را فراهم کند، جشنواره‌ها به قله‌ای برای ارائه آثار در سطح کشوری و بین‌المللی تبدیل خواهند شد. اما در صورت کوتاهی در این بخش، کاهش کیفیت به‌وضوح قابل مشاهده خواهد بود.»
رسانه‌ها تئاتر معلولین را به جامعه معرفی می‌کنند
این کارگردان درباره تأثیر حضور رسانه‌ها در جشنواره‌های تئاتر معلولین اظهار داشت: «من حضور رسانه‌ها را همچون یک وسیله حمل‌ونقل برای انتقال یک محصول از تولیدکننده به مصرف‌کننده می‌بینم. اگر این واسطه وجود نداشته باشد، محصول تولیدشده از بین می‌رود و به دست مخاطب نمی‌رسد. رسانه‌ها نقش مهمی در معرفی آثار هنری دارند و به‌عنوان پلی میان هنرمندان و مخاطبان عمل می‌کنند. بنابراین، حضور رسانه‌ها در جشنواره‌ها امری بسیار ضروری و تأثیرگذار است.»
متخصصان تئاتر معلولین می‌توانند به ارتقای کیفیت اجراها کمک کنند
عربی با اشاره به اهمیت بهره‌گیری از تجربه متخصصان در این حوزه گفت: «برای ارتقای کیفیت اجراها، می‌توان از افرادی که سال‌ها در تئاتر معلولین فعالیت کرده‌اند، دعوت کرد و سمینارها و کارگروه‌هایی را تشکیل داد. اگر افراد با‌تجربه در امر آموزش مشارکت داشته باشند، دانش در این حوزه گسترش می‌یابد و در نهایت، شاهد اجراهایی با کیفیت بالاتر خواهیم بود.»
هنر باید رنج‌های انسانی را کاهش دهد
وی در پایان، درباره تأثیر هنر در زندگی انسان‌ها تأکید کرد: «هنر و اخلاق دو مقوله جدانشدنی از یکدیگر هستند. فلسفه هنر، کاهش رنج‌های بشری است و باید زندگی را برای انسان‌ها ساده‌تر کند. اگر هنری این ویژگی را نداشته باشد، در حقیقت هنر نیست و بیشتر به یک صنعت شباهت دارد. در تئاتر معلولین، حساسیت‌ها بیشتر است، چرا که اگر اشتباهی در اجرای یک اثر رخ دهد، نه‌تنها به تئاتر آسیب می‌زند، بلکه بر فرد دارای معلولیت نیز تأثیر منفی خواهد گذاشت. تئاتر این قشر باید در راستای افزایش مشارکت اجتماعی آن‌ها باشد.»
سادگی در هنر تأثیرگذاری آن را بیشتر می‌کند
عربی در پایان سخنان خود تصریح کرد: «من معتقدم هنر، عین زندگی است و هر چه ساده‌تر باشد، تأثیرگذاری بیشتری دارد. هنر نباید پیچیده و غیرقابل درک باشد، بلکه باید مستقیماً بر جان مخاطب اثر بگذارد. اگر هنری نیاز به توضیح مداوم داشته باشد، تأثیر آن در جامعه کاهش خواهد یافت. تئاتر باید به افراد امید دهد و به آن‌ها کمک کند که زندگی را بهتر درک کنند. این ویژگی، جوهره اصلی هنر است.»