برند گوگل در محاصره میلیاردها؛ قربانیان حریم خصوصی ۲.۳۶ میلیارد دلار سود را پس میخواهند»
در یکی از جنجالیترین پروندههای حریم خصوصی دهه، برند گوگل دوباره در کانون جدال میان سود و اعتماد ایستاده است. کمتر از یکماه پس از حکم هیئتمنصفهی فدرال که این غول فناوری را به پرداخت ۴۲۵ میلیون دلار خسارت محکوم کرد، اکنون مصرفکنندگان آمریکایی خواستار آن شدهاند که شرکت علاوهبر آن مبلغ، ۲.۳۶ میلیارد دلار سودِ بهدستآمده از دادههای کاربری را نیز بازگرداند. وکلا این رقم را «برآوردی محافظهکارانه» از منافع غیرقانونی گوگل خواندهاند؛ مبلغی که میتواند کل نظام شفافیت داده در سیلیکونولی را تحتتأثیر قرار دهد.
به گزارش توسعه برند، پرونده مورد بحث از سال ۲۰۲۰ آغاز شد – زمانیکه کاربران مدعی شدند گوگل حتی پس از غیرفعالکردن گزینهی Web & App Activity همچنان دادههای مربوط به جستوجو، استفاده از اپلیکیشنها و مکان کاربر را رصد میکرد. بهگفتهی شاکیان، این اقدام نهتنها نقض رضایت صریح کاربر، بلکه عدول از اصول اعلامشدهی خود برند در حوزهی «اعتماد دیجیتال» بوده است. هیئتمنصفه در سپتامبر، گوگل را در دو مورد از سه اتهام اصلی مربوط به نقض حریم خصوصی و غنیسازی ناعادلانه گناهکار شناخت و همان رأی اولیه را صادر کرد. اما وکلای قربانیان معتقدند رقم مذکور «بههیچ وجه پاسخگوی مقیاس واقعی آسیب واردشده نیست».
در دادخواست تازه، شاکیان با ارائه ارقامی از درآمد تبلیغاتی گوگل استدلال کردهاند که دادههای بهدستآمده از ردیابی پنهانی، بخشی از موتور اصلی Targeting تبلیغاتی شرکت بوده و بهطور مستقیم در رشد سود خالص سهسالهی برند نقش داشته است. در متن دادخواست آمده است:
«هیئتمنصفه رفتار گوگل را بسیار توهینآمیز، زیانبار و بدون رضایت کاربران دانست. تنها راه بازسازی اعتماد عمومی، بازگرداندن سودهای حاصل از این اقدام است.»
قاضی ریچارد سیبورگ در سانفرانسیسکو اکنون باید تصمیم بگیرد که آیا سلب سود (disgorgement) بهعنوان مجازات مدنی در این پرونده مجاز است یا خیر؛ تصمیمی که در صورت تصویب میتواند به الگویی حقوقی در تمام ایالات متحده تبدیل شود.
در پاسخ، سخنگوی Alphabet تأکید کرده که «گوگل هیچ قانون یا توافقی را نقض نکرده»، دادههای جمعآوریشده را «ناشناس، غیرقابلرصد بهشخص و در کنترل کامل کاربر» توصیف کرده و از تجدیدنظر در رأی هیئت منصفه خبر داده است. شرکت همچنین از دادگاه خواسته گواهی دستهجمعی (class certification) را لغو کند، زیرا به زعم آن، «نوع استفادهی کاربران از اپلیکیشنها و درک آنان از گزینههای تنظیمات حریم خصوصی» بسیار متفاوت بوده است و نمیتوان آن را به یک رفتار واحد نسبت داد.
تحلیلگران حقوقی بر این باورند که پیروزی نهایی شاکیان، صرفنظر از مبلغ نهایی، میتواند یکی از نخستین نمونههای مهم بازگرداندن سود حاصل از نقض دادهها در حوزهی دیجیتال باشد – بدیلی برای جریمههای کلاسیک که تمرکز آن بر «رفتار برند» است نه فقط میزان خسارت فردی.
به عقیدهی کارول هاگرتی، مشاور ارشد در موسسه Digital Ethics Alliance:
«این پرونده بیش از یک دعوی مالی است. آزمونی است برای برند گوگل – برندی که اعتماد را در مرکز فلسفهی طراحیاش قرار داده بود. اگر دادگاه بازگرداندن سود را تصویب کند، مفهوم اعتماد در اقتصاد داده بازنویسی خواهد شد.»
در مقابل، برخی ناظران والاستریت نگراناند که تشدید تنشهای حقوقی پیرامون حریم خصوصی، ریسک برند گوگل در بازار سرمایه را نیز افزایش دهد. طی دو هفته گذشته، سهام Alphabet حدود ۲.۴ درصد افت داشته؛ هرچند تحلیلگران تأکید کردهاند که ساختار درآمدی متنوع شرکت احتمال بحران مالی جدی را کاهش میدهد.
“”توسعه برند را در اینستاگرام و تلگرام و لینکدین دنبال کنید””
با این حال، زیان بزرگتر برای گوگل شاید نه مالی، بلکه اعتباری باشد. با ادامهی اعتراضات فعالان حریم خصوصی و بررسیهای احتمالی رگولاتورهای اتحادیه اروپا، چالش برند در حال تبدیلشدن از موضوع «قانونی» به مسئلهای «اعتمادی» است؛ چالشی که تاریخ فناوری نشان داده، کمتر برندی توانسته از آن بیصدا عبور کند.
پرونده در انتظار تصمیم نهایی سیبورگ است؛ تصمیمی که ممکن است دروازهی تازهای از مسئولیت برای برندهای دادهمحور باز کند – و گوگل را وادارد بپذیرد که در عصر جدید، سودِ بدون شفافیت، همان زیان برند است.
