فقط سه فروند از این هواپیما در جهان باقی مانده

به گزارش توسعه برند، خبرآنلاین نوشت: بوئینگ ۷۴۷SP، که مخفف Special Performance (کارایی ویژه) است، نسخه‌ای خاص از ملکه آسمان‌هاست که برای عملیات‌های فوق دوربرد طراحی شده بود. این هواپیما در دهه ۱۹۶۰ و ۱۹۷۰ توسعه یافت و نخستین پرواز خود را در سال ۱۹۷۵ انجام داد. اما امروزه این سه فروند باقی‌مانده ۷۴۷SP در کجای جهان مشغول پرواز هستند؟

این هواپیما توسط بوئینگ توسعه داده شد، و فقط ۴۵ فروند از آن ساخته شد. ۷۴۷SP حدود ۱۴.۷ متر (۴۷ فوت) کوتاه‌تر از نسخه‌های استاندارد ۷۴۷-۱۰۰ و ۷۴۷-۲۰۰ بود. در این مقاله به بررسی محل فعلی این هواپیماها، ویژگی‌های آن‌ها و اپراتورهای فعلی‌شان می‌پردازیم.

۷۴۷SP با امکان پرواز بدون توقف بر فراز اقیانوس آرام، نیاز به سوخت‌گیری مجدد در آلاسکا را از میان برداشت و انقلابی در سفرهای فراآتلانتیکی ایجاد کرد. این مدل به شرکت‌هایی مثل Pan Am و United کمک کرد تا پروازهای طولانی‌مدت بین نیویورک و توکیو یا لندن و کیپ‌تاون را بدون توقف برقرار کنند.

مشخصات بوئینگ ۷۴۷SP

مشتری نخستین: شرکت Pan American World Airways

طول: ۵۶.۳۱ متر (۱۸۴ فوت و ۹ اینچ)

دهانه بال: ۵۹.۶۴ متر (۱۹۵ فوت و ۸ اینچ)

ارتفاع: ۲۰.۱۲ متر (۶۵ فوت و ۱۱ اینچ)

چرا بوئینگ ۷۴۷SP تا این حد خاص بود؟

این نسخه کوتاه‌تر از ۷۴۷، با سقف پرواز ۴۵٬۱۰۰ فوت (۱۳٬۷۰۰ متر)، برای رقابت با مک‌دانل داگلاس DC-۱۰ و لاکهید L-۱۰۱۱ تری‌استار طراحی شد. پان ام و ایران‌ایر از نخستین مشتریان این هواپیما بودند که آن را تحویل گرفتند. با طول ۵۶.۳۱ متر (۱۸۴ فوت و ۹ اینچ)، این مدل ۴۷ فوت کوتاه‌تر از نسخه اولیه بود. گنجایش کمتری نسبت به مدل اصلی داشت و تعداد درهای طبقه اصلی آن به چهار عدد در هر سمت کاهش یافته بود. حداکثر وزن برخاست آن ۳۲۰ تُن (۷۰۰٬۰۰۰ پوند) بود و می‌توانست ۲۷۶ مسافر را تا مسافت ۹٬۳۸۲ کیلومتر دریایی جابه‌جا کند.

دهانه‌ی بال آن ۵۹.۶ متر (۱۹۵ فوت و ۸ اینچ) بود و توانایی پرواز بی‌وقفه تا ۱۲٬۳۲۰ کیلومتر (۷٬۶۵۰ مایل) را داشت، مثلا بین ژوهانسبورگ و نیویورک. حداکثر سرعت آن ۹۸۸ کیلومتر بر ساعت (۶۱۴ مایل بر ساعت) و سرعت کروز آن در ارتفاعات بالاتر از سایر مدل‌های ۷۴۷، حدود ۴۱٬۰۰۰ فوت یا بیشتر بود. این هواپیما بین سال‌های ۱۹۷۶ تا ۱۹۸۹ تولید شد و بعدها تعدادی از آن‌ها برای حمل مقامات دولتی یا سران کشورها تغییر کاربری پیدا کردند.

درحالی‌که پیش‌بینی می‌شد ۲۰۰ فروند از این مدل ساخته شود، تنها ۴۵ فروند تولید شد. یکی از ۷۴۷SP ها برای پروژه‌ی رصدخانه مادون قرمز استراتوسفری ناسا (SOFIA) تغییر کاربری یافت. این پروژه‌ی مشترک بین ناسا و مرکز هوافضای آلمان بود و یک تلسکوپ ۲.۷ متری روی هواپیما نصب شد.

قدیمی‌ترین بوئینگ ۷۴۷SP فعال دنیا متعلق به کیست؟

هواپیمای VP-BLK متعلق به شرکت آمریکایی لاس‌وگاس سندز (Las Vegas Sands) شرکتی فعال در زمینه کازینو و هتل‌های تفریحی است. این هواپیما در فرودگاه بین‌المللی کانزاس‌سیتی (MCI) پارک شده و فعالیت جدیدی ندارد. گویا این شرکت از این ۷۴۷SP برای حمل میهمانان ویژه و مقامات تجاری به مراکز تفریحی خود در آسیا و خاورمیانه استفاده می‌کرد.

مشخصات VP-BLK:

شماره سریال: ۲۱۹۶۱

کد شناسایی هگزادسیمال: ۴۲۴۰DD

موتور: چهار موتور Pratt & Whitney JT۹D-۷A

تاریخ نخستین پرواز: ۲ دسامبر ۱۹۷۹

ابتدا به خطوط هوایی Trans World Airlines (TWA) تحویل داده شد و با رجیستر N۵۸۲۰۱ تا سال ۱۹۸۵ در خدمت بود. سپس به دولت امارات متحده عربی واگذار شد و با رجیستر A۶-SMR برای حمل مقامات VIP به کار گرفته شد. در سال ۲۰۰۷ به لاس‌وگاس سندز منتقل شد و شماره ثبت بریتیش ویرجین آیلندز (VP-BLK) را دریافت کرد.

دومین بوئینگ ۷۴۷SP فعال در خدمت کجاست؟

هواپیمای C-FPAW متعلق به شرکت Pratt & Whitney کانادا به‌عنوان سکوی آزمایش موتور استفاده می‌شد. این هواپیما تا سپتامبر ۲۰۲۳ فعال بود و سپس توسط بوئینگ ۷۷۷ جایگزین شد. این هواپیما نخستین‌بار در سپتامبر ۱۹۸۰ به سازمان هواپیمایی غیرنظامی چین (CAAC) تحویل داده شد و پس از مدتی به ایرچاینا (Air China) انتقال یافت. در نهایت توسط United Technologies Fuel Cells، زیرمجموعه‌ی پرت‌ اند ویتنی، خریداری شد.

مسیر تغییر مالیکت:

۲۳ سپتامبر ۱۹۸۰: CAAC (رجیستر N۱۳۰۴E)

۱ ژوئیه ۱۹۸۸: Air China (رجیستر B-۲۴۵۲)

۱۱ نوامبر ۱۹۹۹: UTFC (رجیستر N۱۳۹SW)

۲۹ اکتبر ۲۰۰۱: UTFC (رجیستر N۷۴۷UT)

۲۵ ژوئن ۲۰۰۹: Pratt & Whitney Canada (رجیستر C-FPAW)

از نوامبر ۲۰۲۲ در انبار قرار گرفته و موتورهای اولیه آن چهار موتور JT۹D-۷A بودند.

سومین و آخرین بوئینگ ۷۴۷SP فعال چه سرنوشتی داشت؟

هواپیمای دارای شماره سریال ۲۲۴۸۴ اولین پرواز آزمایشی خود را در ۳۰ ژانویه ۱۹۸۱ انجام داد و در مارس همان سال به کره‌ایر (Korean Air) تحویل داده شد (رجیستر HL۷۴۵۷). این هواپیما مسیرهای طولانی از سئول به نیویورک، لس‌آنجلس و پاریس را بدون نیاز به توقف در انکوریج آلاسکا پوشش می‌داد.

در سال ۱۹۹۸ به شرکت Boeing Aircraft Holding Company واگذار شد و پس از آن برای بنیاد پزشکی هوایی (Air Medical Foundation) به‌کار گرفته شد تا در عملیات امداد پزشکی جهانی مشارکت کند. در سال ۲۰۰۴ به Transatlantic International Airlines Corporation و سپس در دسامبر ۲۰۱۰ به رجیستر کانادایی C-GTFF تغییر یافت و به عنوان سکوی آزمایش برای Pratt & Whitney Canada استفاده شد.

چرا خطوط هوایی آفریقای جنوبی از بوئینگ ۷۴۷SP استفاده می‌کرد؟

خطوط هوایی آفریقای جنوبی (SAA) نیز در دوران آپارتاید از ۷۴۷SP استفاده می‌کرد، هرچند که اکنون بازنشسته شده‌اند. به دلیل تحریم‌ها و محدودیت‌های هوایی، این هواپیما با برد بلند خود می‌توانست بدون عبور از آسمان‌های ممنوعه، مسیرهایی طولانی مثل ژوهانسبورگ به لندن، نیویورک و سیدنی را برقرار کند.

SAA شش فروند از این مدل در ناوگان خود داشت:

ZS-SPA (مالوتی)

ZS-SPB (هانتام)

ZS-SPC (کالاهاری)

ZS-SPD (کارو)

ZS-SPE (لبومبو)

ZS-SPF (ساوانا)

امروزه هواپیمای ZS-SPC (مالوتی) در موزه خطوط هوایی آفریقای جنوبی در فرودگاه رند نگهداری می‌شود. این هواپیما مجهز به چهار موتور Rolls-Royce RB۲۱۱-۵۲۴C۲ بود و سابقه خدمت برای ایر موریس، آویا ایرلاینز و ایر نامیبیا را هم در کارنامه داشت.

بنابراین امروزه، با وجود تولید ۴۵ فروند بوئینگ ۷۴۷SP، تنها سه فروند از این مدل هنوز به طور فعال به پرواز ادامه می‌دهند. باقی این هواپیماها طی سال‌های گذشته، عمدتاً به دلیل افزایش سن، هزینه‌های بالای عملیاتی و تغییر نیازهای صنعت هوایی، بازنشسته شده یا از چرخه‌ی خدمت خارج شده‌اند. شماری از آن‌ها نیز تغییر کاربری یافته و برای مقاصدی چون جابه‌جایی مقامات دولتی یا انجام پروژه‌های علمی مورد استفاده قرار گرفته‌اند.

پایان