مهدی فتحی; بازی هزار نقشی که ماندگار عمر بود

۲۰ سال پیش و در آخرین ساعات سال ۱۳۹۲ در حالی که همه مردم ایران چشم به راه آغاز سال جدید بودند، خبر درگذشت چهره ای درخشان در میان انبوه هنرمندان و بازیگران جهان را غمگین کرد. «مهدی فتحی» بازیگر سرشناس سینما، تئاتر و تلویزیون در سن ۶۴ سالگی صورت خود را با نقاب خاک پوشانید تا ثابت کند که پیک اجل حتی در ساعات پایانی روز هم دست از گلچین اهالی سینما و تلویزیون بر نمی دارد. امسال .

آغاز زرق و برق در تئاتر

مهدی فتحی در سال ۱۳۱۸ متولد شد و در سن ۲۰ سالگی با رتبه ممتاز از دانشکده هنرهای دراماتیک تهران فارغ التحصیل شد و یک سال قبل از آن با ورود به دانشکده هنر آزاد آناهیتا آموزش حرفه ای بازیگری را آغاز کرد. دورانی که هشت سال به طول انجامید و موفقیت را با چهره هایی چون محمود دولت آبادی، مهین شهابی، پرویز بهرام، جعفر والی، کاظم هژیرآزاد و … تجربه کرد. و در حدود بیست نمایشنامه به ایفای نقش پرداخت. نمایش هایی چون اتللو، هیاهوی زیادی درباره هیچ، تیغ سویل و طبقه پنجم به کارگردانی مصطفی اسکی.

فتحی در نمایش های چخوف مانند «خرس و خواستگاری» و «سه خواهر» به کارگردانی مهین تقانی روی صحنه رفت. در آن سال‌ها اهالی تئاتر و تماشاگران جوانی را می‌دیدند که در نقش‌هایش نقش‌آفرینی می‌کرد و آنقدر روی صحنه صحبت می‌کرد که انگار روح شخصیت‌ها در او حلول کرده بود، در کنار چهره‌هایی چون عزت‌الله نظمی و علی نصیریان. .

تسلط او بر صحنه تئاتر و به ویژه تأکید بر قدرت کلام او را به تدریج به وزنه ای مؤثر در تئاتر دهه پنجاه تبدیل کرد و به استادی بیان هنری در فرهنگستان هنر آناهیتا و دانشکده هنرهای دراماتیک رسید. در سال های پایانی دهه ۵۰ علاوه بر تئاتر و تدریس، اشعار انقلابی نیز می گفت.

«عمرو عاص» قهرمانی که فتحی را جاودانه کرد

فتحی اگرچه بازیگر نسبتا کمیابی بود، اما شانس هنری خود را در هر سه عرصه تلویزیون، سینما و تئاتر امتحان کرد و نقش های به یاد ماندنی از خود به جای گذاشت. نقش هایی که به ویژه با لحن خاص دیالوگ هایش جاودانه شدند. شاید ماندگارترین تصویر مهدی فتحی برای سینمادوستان دیالوگ او در سکانس آغازین فیلم اتراز مسعود کیمیایی باشد. جایی که محسن خان دربندی (فتحی) برای آزادی امیرعلی فرمانزاد (داریوش ارجمند) که از دیوار زندان آزاد شده بود، «به سلامتی سه نفر: ناموس، دوست و کشور و برای سلامتی سه نفر» گل پرتاب کرد. : یک زندانی، یک سرباز و یک مرد بی خانمان.» بازی او در فیلم های «کشتی آنجلیکا»، «روز واقعه»، «دستمزد» و «آدم برفی» نیز نشان از بازیگری مسلط و کاردان داشت.

عمده شهرت فتحی در بین مخاطبان عام به مجموعه دیرینه امام علی (ع) به کارگردانی داود میرباقری بازمی گردد که در پاییز و زمستان ۱۳۷۵ پخش شد و بازی مهدی فتحی در نقش «امر رواس» او را به یکی از این مجموعه تبدیل کرد. محبوب ترین بازیگران این سریال برای مخاطبان زیاد.

زنده‌یاد فتحی در صحنه تئاتر تسلط کامل داشت و می‌توانست تمام آموخته‌های خود را روی صحنه به‌ویژه در زمینه بیان در شخصیت عمروعاص در سریال امام علی (ع) به کار گیرد.

در سریال امام علی (ع) فتحی شخصیت عمرو را به قدری باورپذیر، همه کاره و البته جذاب ارائه کرد که می توان گفت تصور کلیشه ای نقش نگاتیوهای تاریخی برای همیشه تغییر کرد و بسیاری از بازیگران مشهور نیز در این سریال حضور داشتند. آثار زیر در زمینه تاریخ (صدر اسلام و معاصر)، نقش منفی داشته و از همین الگو پیروی می کنند. راهی که البته با لحن و بیان خاص دیالوگ فتحی بی نظیر شد.

ابتدا قرار بود فتحی نقش ابوسفیان را بازی کند اما در نهایت این نقش به یاد جهانگیر فروهر افتاد و «عمرو عاص» به فتحی سپرده شد. این نقش نمونه ای عالی از معاشقه بازیگر با نقش و عزم خاص فتحی در شخصیت را توصیف می کند. هماهنگی بازی فتحی با دوست قدیمی اش بهزاد فراهانی که مسئول طرح معاویه بود در ماندگاری کار او موثر بود.

یک سال پس از پخش سریال امام علی (ع)، فرهنگ سرای بهمن میزبان تئاتر «بینوایان» به کارگردانی بهروز غریب پور بود. این بار فتحی و فراهانی در نقش «ژان والژان» و «یاور» روی صحنه رفتند. در طول یک سالی که بینوایان در جنوب تهران اجرا می شد، اهالی شمال تهران و محله های خیابان چیذر، کیطریه و حکمت مردی را با لباس بارانی کهنه و کهنه در خیابان ها پرسه می زدند، خیلی ها متوجه شدند که مردی در سمباده همسایه شان مهدی فتحی بود که این ریاضت را انجام می داد تا نقش «ژان والژان» را در خودش تعیین کند.

در سال های بعد، ناملایمات زمان و فشارهای زندگی، مهدی فتحی را چنان مستأصل کرد که چاره ای جز پاسخ مثبت به چند کار پست در پایان عمر و در نهایت، با وجود بسیاری از استعدادهای بازیگری و بازیگری نداشت. توانایی ها هنوز ناشناخته بود، او همچنین با دنیای بازیگری و دنیای فانی خداحافظی کرد.

این بازیگر توانا اواخر پاییز سال ۱۳۸۱ دچار عارضه قلبی شد و به بیمارستان ایرانمهر رفت اما مشکلات مالی و هزینه دو میلیون تومانی بیمارستان باعث شد پس از چند روز به بیمارستان دولتی شهدای تجریش منتقل شود. فتحی در آخرین ساعت زمستان ۱۳۸۱ درگذشت و در سومین روز از بهار ۱۳۸۲ در خانه ابدی خود در بهش زهرا به خاک سپرده شد.

منبع: آنا