جنگ شناختی هیبریدی؛ نبردی برای تصرف ذهن‌ها، نه سرزمین‌ها
۲۱:۰۰ – ۲۷ تیر ۱۴۰۴
جنگ هیبریدی چیست؟
باشگاه خبرنگاران جوان – جنگ هیبریدی یا ترکیبی، شکلی از جنگ مدرن است که در آن از مجموعه‌ای از ابزارهای متعارف و نامتعارف، نظامی و غیرنظامی، در قالبی هماهنگ استفاده می‌شود. این نوع جنگ می‌تواند شامل ترکیبی از موارد زیر باشد:
-
عملیات نظامی کلاسیک
-
حمایت از شورش‌ها و جنگ‌های نیابتی
-
حملات سایبری به زیرساخت‌ها
-
تحریم اقتصادی و فشار مالی
-
دیپلماسی تهاجمی و انزوای سیاسی دشمن
-
تبلیغات و جنگ رسانه‌ای
هدف از این ترکیب، ایجاد فشار مستمر، بی‌ثبات‌سازی داخلی و در نهایت، تسلیم کشور هدف، بدون ورود به یک جنگ تمام‌عیار نظامی است.
جنگ شناختی؛ تصرف ذهن‌ها و قلب‌ها
جنگ شناختی (Cognitive Warfare)، شکل پیشرفته‌ای از نبرد است که مستقیماً ذهن و ادراک افراد را هدف می‌گیرد. این جنگ نه با گلوله، بلکه با اطلاعات، اخبار جعلی، شایعات، دستکاری روانی و تحریک هیجانات اجتماعی هدایت می‌شود.
در جنگ شناختی، افکار عمومی، تصمیم‌سازان، نخبگان و حتی ساختارهای حکمرانی، به‌گونه‌ای هدف قرار می‌گیرند که دچار خطای شناختی، تردید، بی‌اعتمادی، و از هم‌گسیختگی روانی و اجتماعی شوند.
سه محور اصلی جنگ شناختی
-
تغییر باورها و ارزش‌ها
از بین بردن بنیان‌های فکری و ارزشی جامعه هدف. -
ایجاد شکاف در ساختارها
تضعیف اعتماد به نهادهای حکومتی و رهبران جامعه. -
اختلال در عملکرد جمعی
مختل‌سازی روند تصمیم‌گیری و واکنش به بحران‌ها.
نمونه‌های جنگ شناختی در میدان واقعی
-
انتشار اخبار جعلی در شبکه‌های اجتماعی
-
تبلیغات سازمان‌یافته علیه نظام سیاسی یا اجتماعی
-
عملیات روانی برای القای ترس، ناامیدی یا خشم
-
نفوذ اطلاعاتی در بین نخبگان یا افکار عمومی
جنگ شناختی هیبریدی؛ چتری از نبرد چندبُعدی
جنگ شناختی هیبریدی اصطلاحی نوظهور است که ترکیب پیچیده‌ای از جنگ‌های هیبریدی و شناختی را در بر می‌گیرد. در این نوع جنگ، دشمن از تمام ابزارهای موجود برای حمله به ذهن، روان، اقتصاد، امنیت و ثبات جامعه هدف استفاده می‌کند.
برای مثال، رژیمی مانند رژیم صهیونیستی ممکن است به صورت هم‌زمان:
-
اطلاعات جعلی را منتشر کند (جنگ رسانه‌ای)
-
زیرساخت‌های سایبری را هدف بگیرد (جنگ سایبری)
-
از گروه‌های داخلی حمایت کند (بی‌ثبات‌سازی داخلی)
-
تحریم‌های دارویی و اقتصادی اعمال کند (فشار انسان‌ستیزانه)
-
ادراکات مردم را در مورد آینده، حاکمیت یا امنیت تغییر دهد (جنگ شناختی)
اهداف کلان جنگ شناختی هیبریدی
-
شکستن انسجام اجتماعی و ایجاد دوقطبی‌ها
-
تحریف ادراکات عمومی از واقعیت
-
تغییر اراده و رفتار نخبگان و توده‌ها
-
بی‌اعتمادسازی عمومی نسبت به نهادها و رسانه‌ها
-
فلج‌سازی تصمیم‌گیری‌های کلان سیاسی و امنیتی
وظیفه امروز ما؛ آگاهی و مقاومت فعالانه
در مواجهه با جنگ شناختی هیبریدی، آگاهی عمومی حیاتی‌ترین ابزار دفاعی است. هرچه شناخت مردم نسبت به ماهیت و اهداف این جنگ بیشتر شود، مقاومت جامعه در برابر آن نیز افزایش خواهد یافت. در این مسیر، لازم است:
-
مهارت‌های سواد رسانه‌ای تقویت شود
-
روایت‌های دقیق و صحیح در اختیار جامعه قرار گیرد
-
نخبگان و رسانه‌ها مسئولانه و هدفمند عمل کنند
-
افکار عمومی از بازی‌خوردن در زمین دشمن پرهیز کنند
سخن پایانی؛ میدان جنگ امروز ذهن انسان‌هاست
جنگ شناختی هیبریدی، صرفاً یک نظریه دانشگاهی یا راهبرد نظامی نیست؛ واقعیتی است که اکنون در میانه آن قرار داریم. در این جنگ، پیروزی با کسانی است که بتوانند درک درستی از اطلاعات، احساسات و ارزش‌های خود داشته باشند و در برابر هجمه‌های ادراکی و روانی، با بصیرت و آرامش تصمیم بگیرند.
باید متفاوت بیندیشیم و عاقلانه‌تر عمل کنیم.
منبع: مهر
