چه کسانی مشمول مرحله سوم کالابرگ الکترونیکی می‌شوند؟

در شرایطی که تورم مزمن، افزایش هزینه‌های معیشت و کاهش قدرت خرید دهک‌های متوسط و ضعیف جامعه به چالشی جدی برای دولت و مردم تبدیل شده، اجرای کامل و دقیق طرح کالابرگ الکترونیک بیش از پیش اهمیت یافته است.

تسنیم نوشت: در حالی‌که دولت نامحسوس اعلام کرده قصد دارد طرح کالابرگ را محدود به دهک‌های ۱تا ۳کند و دهک‌های ۴تا ۷را از لیست دریافت کالابرگ خارج نماید، کارشناسان و فعالان اجتماعی بر این باورند که حذف این دهک‌ها بدون جایگزینی مؤثر  خطر تشدید فقر پنهان و نارضایتی اجتماعی را به‌دنبال خواهد داشت.

کالابرگ الکترونیک که قرار است در کنار  یارانه نقدی در اختیار خانوارها قرار گیرد، نوعی سهمیه‌بندی مدرن برای تأمین کالاهای اساسی است. این طرح با هدف کنترل مصرف، هدایت یارانه به مصرف ضروری، و کاهش فشار تورمی طراحی شده است. در قالب این برنامه، خانوارها می‌توانند با استفاده از کارت الکترونیکی یا اپلیکیشن، از فروشگاه‌های طرف قرارداد کالاهای مشخصی مانند برنج، روغن، گوشت، لبنیات و نان را با قیمت یارانه‌ای دریافت کنند.

دولت می‌گوید این مدل به عدالت نزدیک‌تر است؛ چرا که یارانه مستقیماً صرف تأمین نیازهای غذایی می‌شود و امکان خرج‌کرد در مسیرهای دیگر، مانند خرید ارز یا دارایی‌های غیرضروری، از بین می‌رود.

کارشناسان اقتصادی نیز هشدار می‌دهند که دهک‌های ۴تا ۷، در بسیاری از موارد، همان کارگران، معلمان، بازنشستگان و کارکنان قراردادی هستند که با اندکی درآمد بیشتر نسبت به دهک‌های اول، هنوز زیر خط فقر معیشتی قرار دارند. حذف حمایت از این گروه تبعات جدی اجتماعی خواهد داشت.

چندی پیش مرجان دبیری, سخنگوی طرح کالابرگ الکترونیک وزارت کار درباره تداوم طرح در سال ۱۴۰۴گفت: به‌احتمال زیاد طرح کالابرگ الکترونیکی در ادامه کار، برای حمایت از دهک‌های کمتربرخوردار در سال ۱۴۰۴ادامه خواهد یافت.

سخنگوی ستاد کالابرگ الکترونیکی درباره ادامه طرح کالابرگ الکترونیک در سال جاری گفت: این موضوع بستگی به این دارد که از سازمان برنامه و بودجه اعتبار کسب کنیم، اگر اعتباری نباشد در این مرحله باقی می‌ماند.

احمد میدری, وزیرکار هم در مصاحبه اخیر خود گفته است:بودجه باقی مانده برای کالابرگ حدود ۱۲همت است که براساس آنچه در دولت مطرح شد قرار است به سه دهک که بودجه برای آن ها کفایت می کند تعلق گیرد. اما رئیس‌جمهور دستور بررسی منابع را دادند تا به تعداد بیشتری از افراد اختصاص یابد که باید از سوی سازمان برنامه بررسی شود.

اما وزیرکار در بخشی دیگر از مصاحبه خود این مبلغ را پایین تر اعلام کرده است و گفته بحث کالابرگ دیروز در دولت مطرح شد، حدود ۱۰همت از منابع دوره قبل منبع داریم؛ رئیس جمهور محترم تاکید داشتند که منابع  کافی برای کالابرگ دیده شود و سازمان برنامه در این زمینه بررسی‌ها را انجام بدهد که ان شاءالله مرحله بعدی شروع شود.

مزایای بالقوه کالابرگ الکترونیک شامل حفظ امنیت غذایی, مبارزه با تورم پنهان, هدایت یارانه به مصرف ضروری, کنترل و شفافیت بیشتر است.  با تخصیص یارانه به کالای اساسی، دولت می‌تواند امنیت غذایی خانواده‌ها را در برابر نوسانات بازار حفظ کند.همچنین پرداخت کالابرگ به‌جای پول نقد، از انتقال نقدینگی به بازار و تحریک تقاضای غیرضروری جلوگیری می‌کند. از سوی دیگر برخلاف یارانه نقدی که گاهی در مصارف غیرضروری هزینه می‌شود، کالابرگ تنها برای کالاهای حیاتی قابل استفاده است. همچنین  با اتصال داده‌های مصرفی به سامانه‌های اطلاعاتی، دولت می‌تواند رفتار مصرف را بهتر رصد و سیاست‌گذاری کند.

بنابر این گزارش,با وجود مزایای ذکرشده، اجرای موفق طرح کالابرگ مستلزم زیرساخت‌های دقیق، تأمین کافی کالا، دسترسی آسان مردم به فروشگاه‌ها، و شفافیت در قیمت‌گذاری است. در غیر این صورت، این طرح ممکن است به نوعی سهمیه‌بندی ناکارآمد تبدیل شود که خود باعث نارضایتی شود.همچنین باید توجه داشت که حذف بخشی از جامعه از طرح کالابرگ که از لحاظ معیشتی شکننده هستند شاید اقدامی نادرست و نیازمند بررسی دقیق تر باشد.

به گفته ی کارشناسان رفاه, دهک‌های ۴تا ۷را نمی‌توان به‌سادگی از دریافت طرح کالابرگ حذف‌شده در نظر گرفت؛ آن‌ها آن‌قدر ثروتمند نیستند که نیاز به حمایت نداشته باشند؛ آن‌ها مرز باریکی هستند میان فقر و بقا؛ و بی‌توجهی به آن‌ها، بی‌ثباتی اجتماعی را در پی خواهد داشت.