چرا پیشگویی‌های «نوستراداموس» هنوز طرفدار دارد؟
زیسان: بعد از درگذشت پاپ فرانسیس، جست‌و‌جو‌های اینترنتی درباره نوستراداموس، منجم و طالع‌بین فرانسوی قرن شانزدهم، افزایش چشمگیری یافت. این نخستین بار نیست که پیشگویی‌های او هم‌زمان با رویداد‌های مهم جهانی، دوباره مطرح می‌شود. اما چرا نام این پیشگو پس از گذشت قرن‌ها همچنان زنده است؟
میشل دو نوتردام، که با نام نوستراداموس شناخته می‌شود، پزشکی فرانسوی بود که بیماران مبتلا به طاعون را درمان می‌کرد. او همچنین منجم آماتوری بود که در سال ۱۵۵۵ کتاب «پیشگویی‌ها» را منتشر کرد. این مجموعه شامل ۹۴۲ رباعی رمزآلود بود که ادعا می‌کرد در آن وقایع آینده، به ویژه رویداد‌های فاجعه‌بار را پیش‌بینی کرده است.
رباعی‌های نوستراداموس، اغلب مبهم و فاقد زمینه مشخصی توصیف شده‌اند. در روز‌های گذشته برخی از کاربران شبکه‌های اجتماعی و مقاله‌های آنلاین، با اشاره به یکی از این اشعار درباره «مرگ یک پاپ بسیار سالخورده»، آن را به درگذشت پاپ فرانسیس نسبت داده‌اند.
اما از سال ۱۵۵۵ تاکنون ده‌ها پاپ درگذشته‌اند، و مشخص نیست چرا باید این پیشگویی به پاپ فرانسیس مربوط باشد.
در قرن شانزدهم میلادی، طالع‌بینی – باوری بدون پشتوانه علمی که ادعا می‌کرد ستارگان می‌توانند بر زندگی انسان اثر بگذارند – به شدت رونق یافته بود. در هر کوی و برزنی بوتیک‌های طالع‌بینی باز شده بود و منجمان در زمینه‌هایی مانند شغل افراد، روابط عاطفی آنها و وضعیت سلامتی‌شان مشاوره می‌دادند.
نوستراداموس یکی از چهره‌های سرشناس این دوران بود و خدمات طالع‌بینی پرطرفداری به ثروتمندان و قدرتمندان ارائه می‌کرد.
اما او هیچ‌گاه آموزش رسمی در رشته ستاره‌شناسی، که در آن زمان یک شاخه دانشگاهی معتبر به شمار می‌رفت، ندیده بود و همین باعث شد برخی معاصرانش او را فردی شارلاتان خطاب کنند.
با وجود این اشعار کوتاه و رمزآلود او، با استقبال گسترده مردم، به اثری پرفروش در زمان خود تبدیل شد.
قرن شانزدهم برای بیشتر اروپایی‌ها، دوره‌ای سخت و فلاکت‌بار بود. جنگ‌های پی‌درپی، قحطی، نابودی محصولات کشاورزی و شیوع مرگبار طاعون بسیاری از مردم را از پا درآورده بود.
در میانه چنین بحران‌هایی، پیشگویی‌های نوستراداموس، هم هشداری درباره آینده بود و هم به طرز عجیبی مایه آرامش و دلگرمی.
دکتر میشل فِفر، تاریخ‌نگار علم و دین در دانشگاه آکسفورد، می‌گوید: «در آن زمان اضطراب جمعی به اوج رسیده بود. در دوره‌هایی تا این حد آشفته و نامطمئن مردم به دنبال پاسخ و راهنمایی هستند و می‌خواهند اطمینان پیدا کنند که نظمی فراتر از آنچه می‌بینند در کار است.»
همان‌گونه که امروز بسیاری در دوره‌های دشوار زندگی به طالع‌بینی روی می‌آورند، طرفداران نوستراداموس نیز در آثار او راهی برای معنا دادن به دنیای بی‌ثبات خود می‌یافتند و نشانه‌هایی از تغییر را جست‌و‌جو می‌کردند.
با گذشت قرن‌ها، هواداران نوستراداموس ادعا کرده‌اند که او رویداد‌های مهمی، چون دو جنگ جهانی، بمباران هیروشیما و ناکازاکی، ظهور هیتلر و حتی شیوع کووید-۱۹ را پیش‌بینی کرده است، اما نامی از این وقایع در اشعار او دیده نمی‌شود.
ژوئل رولو-کوستر، استاد تاریخ قرون وسطی در دانشگاه رود آیلند، می‌گوید: «پیشگویی‌های نوستراداموس به زبانی فوق‌العاده مبهم نوشته شده که می‌توان آن را با هر رویدادی مطابقت داد. وقتی متنی تا این حد مبهم، دوپهلو و نامشخص باشد، هر کسی می‌تواند تطبیقی برای آن پیدا کند.»
با این حال، نام نوستراداموس و پیشگویی‌هایش همچنان در ذهن عموم باقی مانده است. از جمله دلایل این ماندگاری، کیفیت زمان‌ناپذیر اشعار اوست؛ چرا که تنها تعداد اندکی از آنها تاریخ مشخصی دارند.
کتاب‌های متعددی که تفاسیر جدیدی از نوشته‌های او ارائه داده‌اند – تنها در زبان انگلیسی بیش از ۱۰۰ عنوان – به تثبیت این جایگاه کمک کرده‌اند. در قرن بیستم، کتاب‌هایی که پیشگویی‌های او را با اخبار جهانی تطبیق می‌دادند، فروش گسترده‌ای پیدا کردند.
پس از حملات ۱۱ سپتامبر، کتاب‌های نوستراداموس به سرعت در فهرست کتاب‌های پرفروش قرار گرفت، چون هوادارانش پیشگویی‌های او را به این حملات ربط دادند.
روزنامه نیویورک تایمز گزارش داد که پس از این حملات، ایمیلی ویروسی منتشر شد که تکه‌هایی از بخش‌های مختلف نوشته‌های نوستراداموس را با عباراتی که اصلا متعلق به او نبود ترکیب کرده بود تا متنی جذاب و وسوسه‌کننده بسازد؛ متنی که القا می‌کرد او وقوع این رویداد را پیش‌بینی کرده است.
این متن شامل این جملات بود: «آتش به شهر بزرگ نو نزدیک می‌شود / در شهر یورک فروپاشی عظیمی رخ خواهد داد.»
هواداران نوستراداموس همچنین مدعی‌اند که او وقایعی، چون فرود آپولو بر ماه، فاجعه فضاپیمای چلنجر و مرگ ملکه الیزابت دوم را نیز پیش‌بینی کرده است.
امروزه بیشتر مردم نه از راه مطالعه مستقیم متون نوستراداموس، بلکه از طریق مقاله‌های اینترنتی و میم‌های شبکه‌های اجتماعی با نام او آشنا می‌شوند.
این روز‌ها پیشگویی‌های دیگری نیز درباره مقام پاپ، بار دیگر در فضای مجازی مطرح شده است.
از جمله پیشگویی منتسب به سنت مالاکی، کشیش و اسقف قرن دوازدهم، که برخی آن را این‌گونه تفسیر کرده‌اند که پاپ فرانسیس ممکن است آخرین پاپ تاریخ باشد. اما پژوهشگران اصالت این متن را زیر سوال برده‌اند و معتقدند که چنین متنی برای اهداف سیاسی ساخته شده است.
جوزف اوسینسکی، استاد علوم سیاسی در دانشگاه میامی، می‌گوید: «پیشگویی‌ها جذاب و شگفت‌انگیزند، و برخی افراد ذاتا به چنین ایده‌هایی که خارج از جریان اصلی و متعارف هستند، گرایش دارند. این بخشی از ماهیت انسانی ماست.»
او ادامه می‌دهد: «گاهی سرگرمی مردم را به سوی این‌گونه باور‌ها سوق می‌دهد. گاهی هم افراد فقط ایده‌هایی را می‌پذیرند که برایشان دلپذیر یا آرامش‌بخش است.»
کارشناسان می‌گویند در دورانی که عدم قطعیت بر جهان حاکم است، محبوبیت نوستراداموس و دیگر پیشگو‌ها جای تعجب ندارد.
دکتر میشل ففر می‌گوید: «در زمانه‌های دشوار، اختربینی و فالگیری [تلاش برای پیش‌بینی آینده یا کشف دانشی پنهان]جذابیت زیادی پیدا می‌کنند.»
او می‌افزاید: «انسان‌ها در مواجهه با عدم قطعیت، همیشه عملکرد خوبی ندارند. پیشگویان و طالع‌بین‌ها در طول تاریخ، به این دلیل محبوب شدند که می‌توانستند هم در تصمیم‌گیری‌های دشوار به مردم کمک کنند و هم با ارائه چشم‌اندازی از وجود یک نظم و برنامه بزرگ‌تر، به آنها آرامش ببخشند.»
منبع: زیسان
