با سوآپ نمی‌توان هاب انرژی شد
آیا ایران به وسیله سوآپ ظرفیت‌های انرژی کشورهای دیگر از جمله کشورهای آسیای میانه قابلیت تبدیل شدن به هاب انرژی منطقه را پیدا می‌کند؟ این پرسش در شرایط فعلی که بسیاری از تحلیلگران بدون ارزیابی‌های دقیق و منطقی استدلالی، سخن می‌گویند، متفاوت به نظر می‌رسد.
آیا ایران به وسیله سوآپ ظرفیت‌های انرژی کشورهای دیگر از جمله کشورهای آسیای میانه قابلیت تبدیل شدن به هاب انرژی منطقه را پیدا می‌کند؟ این پرسش در شرایط فعلی که بسیاری از تحلیلگران بدون ارزیابی‌های دقیق و منطقی استدلالی، سخن می‌گویند، متفاوت به نظر می‌رسد. اما واقع آن است که لازم است ابعاد و بخش‌های گوناگون موضوع به دقت مورد حلاجی و ارزیابی قرار بگیرد. پس از سفر اخیر رییس‌جمهور به ترکمنستان موضوع تبدیل شدن ایران به هاب انرژی منطقه با ترانزیت و انتقال گاز روسیه و ترکمنستان و حتی آذربایجان به کشورهای حاشیه خلیج فارس و سایر کشورهای عربی در دامنه‌های وسیع مطرح شده است.البته این یک اشتباه استراتژیک خواهد بود که ایران تصور کند با انتقال انرژی و سوآپ انرژی سایر کشورها می‌تواند به عنوان یک نقطه کانونی در تجارت انرژی منطقه بدل شود. نباید فراموش کرد که ایران رتبه دوم گاز جهان را در اختیار دارد. ضمن اینکه از نظر جغرافیایی و اقلیمی هم وضعیت ایران چهار فصل است.
بنابراین ظرفیت‌های ایران در حوزه انرژی منحصر به فرد است و فاکتورهای زیادی برای ایجاد ارزش افزوده دارد. در این میان، ایران باید با کشورهای منطقه به تفاهم و تعاملی برسد که آنها هم احساس برد داشته باشند. دیپلماسی تنش زدای دولت چهاردهم در این زمینه، می‌تواند بسیار کاربردی باشد. اما برای اینکه ایران به هاب انرژی بدل شود و بتواند نرخ انرژی را در بخش‌های گوناگون تعیین کند، باید بتواند گلوگاه‌های انرژی را در اختیار بگیرد نه اینکه نقش انتقال دهنده صرف انرژی را ایفا کند! برخلاف تصوراتی که اخیرا مطرح می‌شود، سوآپ کردن انرژی سایر کشورها کمکی به ایران نمی‌کند، معتقدم در منطقه باید از سوآپ کردن فاصله گرفت. حداقل سوآپ باید به صورت محدود به کار گرفته شود. ایران باید خریدار انرژی سایر کشورها باشد. هر کشوری که فروشنده است، ایران باید انرژی او را بخرد و هر کشوری که خریدار و مشتری انرژی است، ایران باید به او انرژی بفروشد. این داد و ستد انرژی می‌تواند در حوزه‌هایی چون برق، گاز، نفت، بنزین و…شکل بگیرد. برای این منظور ایران به یک بخش خصوصی قدرتمند در حوزه اقتصاد انرژی نیاز دارد. بخش خصوصی که توانایی تجارت انرژی در سطح گسترده را داشته باشد. این در حالی است که ایران به دلیل تحریم‌ها و مشکلات مدیریتی داخلی نتوانسته سهم خود را از انرژی منطقه و جهان برداشت کرده و نقش ویژه خود را ایفا کند. بسیاری از کشورهای همسایه ایران مانند عربستان، قطر، کویت و امارات از میادین نفت و گاز مشترک با ایران بهره‌برداری می‌کنند بدون اینکه سهم ایران در این معادله مد نظر قرار گیرد. برخی تصور می‌کنند، سهم ایران دست نخورده باقی می‌ماند.
