آشنایی با تشریفات دیپلماتیک در بیت رهبری

به گزارش توسعه برند، تابناک نوشت: در سفر اخیر وزیر دفاع عربستان سعودی به کشورمان و ملاقات این مقام سعودی با رهبرمعظم انقلاب، عکسهای این دیدار و نوع قرار گرفتن پرچم ایران، مورد توجه کاربران فضای مجازی قرار گرفت، در این تصاویر تنها پرچم جمهوری اسلامی ایران در محل ملاقات قرار داشت، به این بهانه، تشریفات دیپلماتیک بیت رهبری و پروتکل های خاص ایشان را مرور کرده ایم:

کارکرد پروتکل های تشریفاتی چیست؟

  پروتکل‌های دیپلماتیک و تشریفاتی مجموعه‌ای از قوانین، آداب، و رویه‌های استاندارد هستند که تعاملات رسمی بین کشورها و نمایندگان دیپلماتیک را تنظیم می‌کنند. این پروتکل‌ها شامل نحوه استقبال از مقامات خارجی، ترتیب ملاقات‌ها، استفاده از نمادهای ملی (مانند پرچم و سرود)، و رعایت احترام متقابل است.

  پروتکل‌های دیپلماتیک و تشریفاتی مجموعه‌ای از قوانین، آداب، و رویه‌های استاندارد هستند که تعاملات رسمی بین کشورها و نمایندگان دیپلماتیک را تنظیم می‌کنند. این پروتکل‌ها شامل نحوه استقبال از مقامات خارجی، ترتیب ملاقات‌ها، استفاده از نمادهای ملی (مانند پرچم و سرود)، و رعایت احترام متقابل است

هدف از این پروتکل‌ها تسهیل ارتباطات دیپلماتیک، حفظ احترام به حاکمیت کشورها، و جلوگیری از سوءتفاهم‌های سیاسی است. این پروتکل‌ها در کنوانسیون‌های بین‌المللی مانند کنوانسیون وین ۱۹۶۱ درباره روابط دیپلماتیک تعریف شده‌اند و شامل جنبه‌هایی مانند مراسم استقبال، تشریفات رسمی، و استفاده از نمادهای ملی در ملاقات‌های سطح بالا می‌شوند. 

کنوانسیون وین؛ چارچوب تشریفات و پروتکل های دیپلماتیک در سطح جهان

کنوانسیون وین ۱۹۶۱، که در ۱۸ آوریل ۱۹۶۱ امضا شد، چارچوبی برای روابط دیپلماتیک ارائه می‌دهد. ماده ۲۰ این کنوانسیون به‌طور خاص بیان می‌کند که نمایندگی دیپلماتیک و سرپرست آن حق دارند از پرچم و نشان کشور فرستنده در محل نمایندگی (مانند سفارتخانه)، محل اقامت سرپرست نمایندگی، و وسایل نقلیه رسمی او استفاده کنند. این ماده پایه‌ای برای استفاده از پرچم‌ها در روابط دیپلماتیک است، اما جزئیات دقیق چیدمان پرچم‌ها در ملاقات‌های سطح بالا بیشتر بر اساس عرف دیپلماتیک و توافقات دوجانبه است. 

پروتکل‌های دیپلماتیک و تشریفاتی مقام “سوپریم لیدر” در ایران

مقام “سوپریم لیدر” (رهبر معظم) در ایران بالاترین جایگاه سیاسی و معنوی را دارد و نقش کلیدی در تعیین سیاست‌های خارجی کشور ایفا می‌کند. در ملاقات‌های مستقیم رهبری با مقامات خارجی پروتکل‌های خاصی دنبال می‌شود:  “سوپریم لیدر” به‌عنوان بالاترین مقام کشور، در پروتکل‌های دیپلماتیک جایگاه برتری دارد. ملاقات با رهبری معمولاً برای سران کشورها یا مقامات هم تراز (مانند پادشاهان یا رهبران معنوی) ترتیب داده می‌شود. 

محل ملاقات: ملاقات‌ها معمولاً در بیت رهبری برگزار می‌شود، این پروتکل خاص ایرانی به دلیل تاکید بر سادگی در عین شکوه و احترام  و اجتناب از تجملات سابق است که امروز به صورت یک پروتکل مخصوص جمهوری اسلامی ایران تبدیل شده است.

استفاده از پرچم‌ها: در ملاقات با رهبری، اگر مقام رهبری به‌عنوان میزبان باشد، تنها پرچم ایران در سمت راست ایشان قرار می‌گیرد. این پروتکل نشان‌دهنده جایگاه برتر مقام میزبان است. در صورت حضور پرچم کشور مهمان، پرچم‌ها به‌صورت متقارن و با رعایت تساوی در ارتفاع و اندازه قرار می‌گیرند. 

تشریفات و آداب: ملاقات‌ها با رعایت کامل احترام و نزاکت برگزار و رفتارهایی مانند دست دادن، نگاه مستقیم به مهمان، و رعایت حریم شخصی با دقت انجام می‌شود. همچنین بر اساس پروتکل های دیپلماتیک بیت رهبری “ضیافت‌های رسمی” برای مهمانان رهبری برگزار نمی‌شود و اگر پذیرایی صورت گیرد، ساده و مطابق با اصول اسلامی است (مانند سرو غذاهای حلال و اجتناب از نوشیدنی‌های الکلی). 

بر اساس پروتکل های دیپلماتیک بیت رهبری “ضیافت‌های رسمی” برای مهمانان رهبری برگزار نمی‌شود و اگر پذیرایی صورت گیرد، ساده و مطابق با اصول اسلامی است

نقش تیم تشریفات: تیم تشریفات دفتر رهبری و وزارت امور خارجه مسئولیت هماهنگی ملاقات‌ها، بررسی پرچم‌ها، چیدمان محل، و تنظیم برنامه را بر عهده دارند. این تیم پیش از ملاقات، محل را بازبینی می‌کند تا از رعایت تمام پروتکل‌ها اطمینان حاصل شود.

در مجموع پروتکل‌های دیپلماتیک برای “سوپریم لیدر” در ایران، به دلیل جایگاه منحصربه‌فرد این مقام، با حساسیت بیشتری تنظیم می‌شود،  در مقایسه، پروتکل‌های ریاست جمهوری شامل فعالیت‌های دیپلماتیک گسترده‌تری است. استفاده از پرچم‌ها در هر دو مورد طبق استانداردهای بین‌المللی صورت می‌گیرد، اما در ملاقات‌های “سوپریم لیدر”، پرچم ایران ممکن است برجستگی بیشتری داشته باشد. تشریفات و آداب در ملاقات‌های سطح بالا شامل مراسم رسمی، استفاده از پرچم‌ها، و رعایت آداب فرهنگی است که همگی به حفظ احترام متقابل و تسهیل روابط دیپلماتیک کمک می‌کند. 

همچنین علاوه بر پرچم، بر اساس پروتکل های ایرانی، تصاویر رهبر و بنیانگذار جمهوری اسلامی ایران طبق پروتکل های تشریفاتی باید در مراسم رسمی و دیدارهای ریاست جمهوری و وزیران با طرف های خارجی در محل قابل مشاهده نصب باشد.

آداب استفاده از پرچم در مراسم رسمی هم بخشی کلیدی از پروتکل‌های دیپلماتیک است که نشان‌دهنده احترام به هویت ملی و حاکمیت کشورها است. چیدمان پرچم‌ها باید با رعایت تقدم (مانند قرار گرفتن پرچم میزبان در سمت راست)، برابری (هم‌اندازه و هم‌سطح بودن پرچم‌ها)، و احترام (عدم تماس با زمین یا استفاده تزئینی) انجام شود. در ایران، پرچم جمهوری اسلامی ایران با ملاحظات اسلامی و انقلابی نمایش داده می‌شود، و در دیدارهای رهبر انقلاب، ممکن است نمادهای مذهبی نیز در کنار آن حضور داشته باشند. اشتباه در این پروتکل‌ها می‌تواند تبعات دیپلماتیک داشته باشد، بنابراین دقت و آموزش تیم تشریفات اهمیت زیادی دارد.

آداب و پروتکل‌های استفاده از پرچم در مراسم رسمی

 آداب و پروتکل‌های استفاده از پرچم در مراسم رسمی، بخشی از تشریفات دیپلماتیک و ملی است که برای نشان دادن احترام به هویت ملی، حاکمیت کشورها و تقویت روابط بین‌المللی طراحی شده است. این پروتکل‌ها بر اساس عرف بین‌المللی، کنوانسیون‌های دیپلماتیک (مانند کنوانسیون وین ۱۹۶۱) و قوانین ملی کشورها تنظیم می‌شوند. 

در دیدارهایی که مقام میزبان (مانند رهبر ،رئیس جمهور، پادشاه یا ملکه) از نظر پروتکلی بالاتر از مقام مهمان (مانند رئیس‌جمهور یا وزیر) باشد، ممکن است تنها پرچم کشور میزبان نمایش داده شود،

 چیدمان پرچم‌ها در مراسم رسمی

تقدم و جایگاه پرچم‌ها:

در دیدارهای دوجانبه، پرچم کشور میزبان معمولاً در سمت راست (از دید مقام ارشد یا سخنران) و پرچم کشور مهمان در سمت چپ قرار می‌گیرد. این چیدمان نشانه احترام به کشور میزبان است. در دیدارهایی که مقام میزبان (مانند رهبر ،رئیس جمهور، پادشاه یا ملکه) از نظر پروتکلی بالاتر از مقام مهمان (مانند رئیس‌جمهور یا وزیر) باشد، ممکن است تنها پرچم کشور میزبان نمایش داده شود، به‌ویژه در فضای داخلی.در مراسم چندجانبه (مانند اجلاس‌های بین‌المللی)، پرچم‌ها به ترتیب الفبایی نام کشورها (بر اساس زبان رسمی سازمان، مانند انگلیسی یا فرانسه) چیده می‌شوند.

پرچم‌ها باید هم‌اندازه و در یک سطح قرار گیرند تا نشان‌دهنده برابری کشورها باشد. هیچ پرچمی نباید بالاتر یا پایین‌تر از دیگری باشد، مگر در موارد خاص (مانند پرچم سازمان ملل در اجلاس‌های این سازمان).پرچم کشور میزبان ممکن است در مرکز یا در جایگاه برجسته‌تری قرار گیرد.

هنگام نمایش پرچم به‌صورت عمودی، بخش اصلی طراحی پرچم (مانند نشان یا نماد ملی) باید در سمت چپ از دید بیننده قرار گیرد. برای مثال، در پرچم ایران، کلمه “الله” باید به‌درستی قابل خواندن باشد.

در سالن‌های ملاقات یا مذاکرات، پرچم‌های رومیزی روی میز یا پرچم‌های ایستاده در پشت مقامات قرار می‌گیرند. پرچم‌ها باید تمیز، بدون پارگی و در شرایط مناسب باشند.

اگر پرچم‌ها روی پایه قرار دارند، پایه‌ها باید محکم و شکیل باشند تا از افتادن پرچم جلوگیری شود.

در مراسم رسمی، پرچم‌ها معمولاً از طلوع تا غروب آفتاب برافراشته می‌مانند، مگر اینکه روشنایی کافی برای نمایش در شب فراهم باشد.بر اساس پروتکل های تشریفاتی در شرایط نامساعد جوی (مانند طوفان یا باران شدید)، پرچم‌ها باید پایین آورده شوند، مگر اینکه از جنس مقاوم به آب و هوا باشند.

 نصب پرچم در فضای خارجی:

پرچم‌ها باید در میله‌های استاندارد و با ارتفاع مناسب نصب شوند. در مراسم رسمی، پرچم‌ها معمولاً از طلوع تا غروب آفتاب برافراشته می‌مانند، مگر اینکه روشنایی کافی برای نمایش در شب فراهم باشد.بر اساس پروتکل های تشریفاتی در شرایط نامساعد جوی (مانند طوفان یا باران شدید)، پرچم‌ها باید پایین آورده شوند، مگر اینکه از جنس مقاوم به آب و هوا باشند.

 حمل پرچم در رژه یا مراسم:

پرچم باید با احترام حمل شود و هرگز نباید با زمین تماس پیدا کند. حامل پرچم (color bearer) باید آموزش‌دیده باشد و پرچم را با دو دست و در زاویه مناسب (معمولاً ۳۰ درجه) نگه دارد.

هنگام برافراشتن یا پایین آوردن پرچم، افراد حاضر باید ایستاده و با احترام رفتار کنند. در برخی کشورها، مانند ایران، ممکن است سرود ملی نواخته شود و افراد باید سکوت کنند یا دست راست را روی قلب قرار دهند.در مراسم رسمی، پرچم نباید به‌عنوان تزئین (مانند رومیزی یا پرده) استفاده شود، زیرا این کار بی‌احترامی تلقی می‌شود.

اگر پرچمی کهنه، پاره یا غیرقابل استفاده شود، باید با احترام بازنشسته شود. در بسیاری از کشورها، این کار با سوزاندن محترمانه پرچم در مراسم خاص انجام می‌شود. در ایران، پرچم‌های کهنه معمولاً به نهادهای رسمی تحویل داده می‌شوند تا طبق پروتکل بازنشسته شوند.

در سفرهای رسمی، پرچم کشور مهمان روی خودروی حامل مقام ارشد نصب می‌شود. این پرچم معمولاً در سمت راست خودرو (از دید راننده) قرار می‌گیرد.

ملاحظات فرهنگی و ملی در ایران

پرچم ایران:

پرچم جمهوری اسلامی ایران با سه رنگ سبز، سفید و قرمز و نشان “الله” در مرکز، نماد هویت ملی و ارزش‌های اسلامی-انقلابی است. در مراسم رسمی، باید اطمینان حاصل شود که پرچم به‌درستی نمایش داده می‌شود و نشان آن وارونه نباشد.در مراسم مذهبی یا انقلابی، ممکن است پرچم‌های سیاه یا سبز (نمادهای مذهبی) در کنار پرچم ملی استفاده شوند، به‌ویژه در دیدارهای رهبر انقلاب.

اشتباه در چیدمان یا نمایش پرچم (مانند وارونه بودن یا قرار گرفتن در جایگاه نادرست) می‌تواند به تنش دیپلماتیک منجر شود. در ایران، پروتکل‌های پرچم در دیدارهای رسمی با رعایت ملاحظات اسلامی (مانند اجتناب از استفاده تزئینی از پرچم) انجام می‌شود.

تمرین قبلی برای حاملان پرچم و تیم تشریفات ضروری است تا از اشتباهات احتمالی جلوگیری شود.

میهمان‌نوازی در مراسم دیپلماتیک، یکی از جنبه‌های مهم در تقویت روابط بین‌المللی است که با رعایت اصول تشریفات، جایگاه و احترام کشورها را به نمایش می‌گذارد. این مراسم‌ها به سه دسته کلی تقسیم می‌شوند: ضیافت‌های رسمی، ضیافت‌های هیئت‌های دولتی، و ضیافت‌های خانوادگی سران. در ادامه، جزئیات هر دسته و اصول کلیدی تشریفات دیپلماتیک با نگاهی نو بررسی می‌شود.

میهمان‌نوازی در مراسم دیپلماتیک: آیین‌ها و اصول تشریفات بین‌المللی

این ضیافت‌ها به دعوت کشور میزبان برای هیئت‌های دولتی برگزار می‌شود که همراه سران (مانند پادشاه، رئیس‌جمهور، یا نخست‌وزیر) به کشور میزبان سفر می‌کنند. این هیئت‌ها در حوزه‌های سیاسی، اجتماعی، فرهنگی، یا اقتصادی فعالیت دارند و بر اساس جایگاهشان، درجات مختلفی دارند. تشریفات این ضیافت‌ها مشابه ضیافت‌های رسمی است و با همان دقت و شکوه اجرا می‌شود تا جایگاه سران و هیئت‌ها محترم شمرده شود.

۳. ضیافت‌های خانوادگی سران: رسمی یا صمیمی

این ضیافت‌ها به دو شکل رسمی و خصوصی برگزار می‌شوند:

ضیافت‌های رسمی خانوادگی سران: در کشورهای غیراسلامی، اگر سران به همراه همسرانشان در مراسم شرکت کنند، سالن جداگانه‌ای برای همسران در نظر گرفته نمی‌شود. مدیر تشریفات سران را به رأس میز هدایت می‌کند و سایر میهمانان و همسرانشان را به میزهای گرد می‌برد که نام هر میهمان از قبل روی میز درج شده است. میهمانان به‌صورت یکی در میان (زن و مرد) دور میز می‌نشینند. اما در کشورهای اسلامی، همسران در سالن جداگانه‌ای پذیرایی می‌شوند. برای مثال، همسر رئیس‌جمهور میزبان ضیافتی ویژه برای همسران میهمانان ترتیب می‌دهد.

یکی از اصول بنیادین تشریفات دیپلماتیک، رعایت حریم شخصی است. دیپلمات‌ها نباید بیش از حد به طرف مقابل نزدیک شوند، مگر اینکه فرهنگ کشور میزبان چنین اجازه‌ای بدهد. در کشورهای آسیایی، فاصله کمتر (حدود دو متر) نشانه صمیمیت و احترام است، اما در کشورهای اروپایی، حفظ فاصله بیشتر نماد ادب و احترام به حریم شخصی محسوب می‌شود

۲. پوشش رسمی: نماد جایگاه و احترام

دیپلمات‌ها باید از کیف دستی چرمی چهارگوش و دسته‌دار استفاده کنند که معمولاً به رنگ مشکی یا قهوه‌ای انتخاب می‌شود تا با پوشش رسمی هماهنگ باشد. استفاده از کوله‌پشتی یا کیف‌های غیررسمی نقض اصول تشریفات است و می‌تواند تصویری غیرحرفه‌ای از دیپلمات ارائه دهد.

۵. احترام به قوانین کشورها: حساسیت‌های فرهنگی و قانونی

دیپلمات‌ها موظف‌اند به قوانین کشور میزبان احترام بگذارند. برای مثال، یک دیپلمات ایرانی در جلساتی که مشروبات الکلی سرو می‌شود، نباید شرکت کند، زیرا این با قوانین اسلامی ایران مغایرت دارد. همچنین، دیپلمات‌های خارجی که به ایران سفر می‌کنند، باید قوانین حجاب را رعایت کنند. عدم رعایت این قوانین می‌تواند به تنش دیپلماتیک منجر شود.

۶. آداب غذا خوردن: ظرافت در رفتار

در ضیافت‌های رسمی، آداب غذا خوردن اهمیت زیادی دارد. صحبت کردن هنگام غذا ممنوع است، اما میهمانان می‌توانند قبل یا بعد از غذا با یکدیگر گپ بزنند. تند غذا خوردن بی‌ادبانه تلقی می‌شود و میهمانان باید پس از صرف غذا از میزبان تشکر کنند. این رفتارها نشان‌دهنده احترام به میزبان و فرهنگ اوست. به بیان دیگر، تشریفات دیپلماتیک و میهمان‌نوازی، آیینه‌ای از فرهنگ و احترام یک کشور به جهانیان است. کوچک‌ترین خطا در این مراسم‌ها می‌تواند تصویری نامطلوب از کشور میزبان ارائه دهد.

پایان