پیامدهای جنگ حماس و اسرائیل برای غرب آسیا/ آیا رادیکالیسم غرب را فتح خواهد کرد؟

جنگ کنونی بین حماس و اسرائیل که از ۷ اکتبر ۲۰۲۳ آغاز شد، ژئوپلیتیک منطقه غرب آسیا را تحت تاثیر قرار داده است. وضعیت شکننده منطقه غرب آسیا پس از امضای پیمان ابراهیم ایجاد شد و به نظر می رسد توافق عربستان و ایران با جنگ بین حماس و اسرائیل تضعیف شده است. تمرکز جامعه بین‌المللی از «توازن قدرت» در حال ظهور در منطقه پس از روند عادی‌سازی به قطب‌بندی ژئوپلیتیکی بیشتر که امنیت منطقه، ثبات سیاسی و پیشرفت اقتصادی را تهدید می‌کند، تغییر کرده است. این تقسیم بین کسانی است که از حماس حمایت می کنند و کسانی که از حق اسرائیل برای دفاع از خود در برابر حملات حماس حمایت می کنند.

شکل گیری این درگیری بین گروه اول شامل محور مقاومت است که شامل ایران، عراق، سوریه، جنوب لبنان و یمن می شود و گروه دوم شامل کشورهای غربی از جمله آمریکا و در تقابل با گروه اول قرار می گیرد. در این زمینه، محور حامی حماس به رهبری ایران از نیروهای نیابتی خود در سوریه و عراق برای مقابله با منافع نظامی و راهبردی آمریکا استفاده می‌کند که با حمایت مادی و نظامی از اسرائیل منجر به حملات آمریکا به نیروهای مقاومت می‌شود. علاوه بر این، برخی از کشورهای منطقه مانند مصر و اردن بی طرف مانده اند و خواهان حل مسالمت آمیز مناقشه هستند. اما پیامدهای جنگ حماس و اسرائیل در منطقه غرب آسیا چه بود و پیش بینی ها برای درگیری های آینده چیست؟

آمریکا متهم به حمایت از جنایت اسرائیل در غزه است. از سوی دیگر گروه های مورد حمایت محور مقاومت در سوریه و عراق علیه آمریکا فعال هستند. از آغاز جنگ غزه، گروه‌های مقاومت محور مانند کتائب حزب‌الله و نجبه که گروه‌های شبه‌نظامی در عراق هستند، حملات پهپادی را علیه تأسیسات نظامی آمریکا در پایگاه هوایی اسد و پایگاه هوایی التنف (سوریه) انجام داده‌اند. ، پایگاه نیروی هوایی آمریکا در اربیل و پایگاه هوایی حریر (عراق). از سوی دیگر، نیروهای ارتش آمریکا چندین حمله هوایی برای مقابله با این گروه های شبه نظامی در منطقه انجام داده اند.

به عنوان مثال، در ۲۷ دسامبر ۲۰۲۳، نیروهای نظامی آمریکا چندین حمله هوایی علیه کتائب حزب الله و مستشاران ایرانی مستقر در عراق و سوریه انجام دادند. این حملات با همکاری اطلاعات اسرائیل انجام شد و به حمله دیگری در ۴ ژانویه ۲۰۲۴ انجامید. زمانی که نیروهای آمریکایی مشتاق طالب السعیدی (معروف به ابوتقی)، یکی از رهبران ارشد جنبش النجبا را که مسئول هماهنگی حملات علیه نیروهای آمریکایی بود، در یک حمله پهپادی هدف قرار دادند.

پیامدهای حمایت از جنگ غزه برای محور مقاومت

دامنه درگیری محور مقاومت با جبهه غرب به سوریه و عراق محدود نمی شود و حملات گروه های تروریستی وارد ایران شده است. سیاستمداران غربی استدلال می کنند که حمایت ایران از حماس به منظور ارتقای منافع ملی انجام می شود. اما ایران از عواقب حمایت از حماس در امان نمانده است. انفجارهای تروریستی کرمان که ابراهیم رئیسی دولت اسرائیل را مسئول این انفجارها دانست، نمونه ای از گسترش دایره نظامی فلسطین بود که هزینه آن را نیز ایران تقبل کرد. اگرچه بعداً یکی از شاخه های افغان داعش مسئولیت این انفجارها را بر عهده گرفت. اما انفجارهای ایران باعث افزایش تنش‌های ژئوپلیتیکی در منطقه غرب آسیا شده است. علاوه بر این، لبنان نیز در آستانه جنگ با اسرائیل قرار دارد. جنوب لبنان تحت کنترل حزب الله است.

از زمان آغاز جنگ بین اسرائیل و حماس، نگرانی از تشدید درگیری در مرز شمالی اسرائیل با لبنان وجود داشته است. اسرائیل و حزب الله از آغاز جنگ حماس و اسرائیل از قوانین ضمنی درگیری پیروی کرده اند. اما کشته شدن هدفمند صالح العاروری، معاون حماس در پایگاه حزب الله در بیروت، خطر جنگ بین دو کشور را افزایش داد. حمله به العاروری مرزهای خاموش بین دو دشمن قسم خورده را در هم شکست و تنش ها را در جنوب لبنان بیش از هر زمان دیگری تشدید کرد.

حمایت کامل غرب از اسرائیل

اسرائیل برای دفاع از خود همواره از حمایت نظامی و مادی کشورهای غربی از جمله آمریکا برخوردار بوده است. ایالات متحده در واکنش به حمله حماس که منجر به کشته شدن بیش از ۱۲۰۰ اسرائیلی شد، انتقال تسلیحات به اسرائیل را افزایش داده است. دولت جو بایدن اعلام کرده است که به دنبال بسته دفاعی بی سابقه ۱۴.۳ میلیارد دلاری برای اسرائیل است. ایالات متحده همچنین گروه حمله ناو هواپیمابر یو اس اس جرالد آر فورد را به شرق مدیترانه فرستاد تا قدرت نظامی خود را نشان دهد و از هرگونه حمله حزب الله از شمال به سمت اسرائیل جلوگیری کند. بازدارندگی که حتی پس از حمله حماس به اسرائیل نیز مؤثر بود، دامنه جنگ به لبنان کشیده نشد.

همچنین اسرائیل در ۵۰ سال گذشته سالانه حدود ۳ میلیارد دلار از آمریکا دریافت کرده است. کمک نظامی آمریکا به اسرائیل «کمک امنیتی» و «تعهد یکجانبه» است و هیچ انتظاری برای غرامت مالی از طرف مقابل وجود ندارد. آمریکا علاوه بر حمایت نظامی و مادی از اسرائیل، با سایر کشورهای منطقه نیز درگیر است. از زمان آغاز جنگ غزه، آنتونی بلینکن، وزیر امور خارجه آمریکا، پنج بار از منطقه غرب آسیا بازدید کرده است. بلینکن از ترکیه، اردن، قطر، امارات متحده عربی، عربستان سعودی و اسرائیل برای جلوگیری از تبدیل جنگ بین اسرائیل و حماس به یک درگیری منطقه ای بازدید کرد.

کشورهای اروپایی نیز پس از آمریکا یکی از تامین کنندگان اصلی سامانه ها و تجهیزات نظامی اسرائیل هستند. موسسه تحقیقات صلح بین‌المللی استکهلم (SIPRI) اطلاعاتی در مورد فروش تسلیحات اروپایی به اسرائیل بین سال‌های ۲۰۲۱ تا ۲۰۲۲ ارائه کرده است که نشان می‌دهد ایتالیا و آلمان تسلیحات و تجهیزات حیاتی مورد استفاده در غزه را در اختیار ارتش اسرائیل قرار داده‌اند. بر اساس گزارش کمپین علیه تجارت تسلیحات، بریتانیا نیز تجهیزات نظامی را به ویژه برای تقویت نیروی هوایی خود به اسرائیل ارسال کرده است. علاوه بر این، اتحادیه اروپا یک برنامه بودجه ۱۸ میلیون یورویی را به عنوان همکاری منطقه ای اتحادیه اروپا و اسرائیل در حمایت از پیمان ابراهیم و مبارزه با یهودی ستیزی و ترویج زندگی یهودی اعلام کرد.

انفعال کشورهای عربی در جنگ غزه

اکثر کشورهای عربی به حملات اسرائیل به فلسطین واکنش منفعلانه نشان می دهند. اردن با اتخاذ سیاست بی طرفی فعال، نیروهای امنیتی خود را در امتداد مرز با اسرائیل مستقر کرد. اردن در حال حاضر میزبان جمعیت زیادی از آوارگان فلسطینی و فرزندانشان است. بخش ناسیونالیست افراطی در اسرائیل مدتهاست که از انتقال جمعیت فلسطینی به اردن به عنوان راه حلی برای مناقشه اسرائیل و فلسطین حمایت می کند. اردن سفیر خود را از اسرائیل به دلیل ادامه جنگ و بحران انسانی در غزه فراخواند. علاوه بر این، اردن نیز اقداماتی را برای مقابله با نیروهای حامی محور مقاومت انجام داد تا از ورود آنها به خاک خود جلوگیری کند.

در ۴ ژانویه ۲۰۲۴، نیروی هوایی اردن یک حمله هوایی در داخل سوریه علیه مواضع نیروها در نزدیکی محور مقاومت انجام داد. ارتش پس از درگیری های طولانی با ده ها نفری که سعی داشتند از سوریه وارد اردن شوند، محدودیت ها را در مرز با سوریه افزایش داد. واشنگتن همچنین از آغاز جنگ داخلی سوریه در سال ۲۰۱۱ حدود ۱ میلیارد دلار کمک نظامی به اردن برای ساخت دیوار مرزی ارائه کرده است. از سوی دیگر، مصر به عنوان کشوری که نقش میانجی بین حماس و اسرائیل را ایفا کرده است. سعی در حل مناقشه با روش های مسالمت آمیز دارد. دولت مصر علاقه مند به پایان دادن به جنگ جاری از طریق راه های مسالمت آمیز است. زیرا اثرات مستقیم “سرریز” درگیری و خشونتی که در امتداد مرزهای آن با غزه رخ می دهد به این کشور سرازیر خواهد شد. اما این ابتکار تاکنون هیچ نتیجه مثبتی نداشته است.

تشدید بحران در ژئوپلیتیک غرب آسیا

جنگ بین حماس و اسرائیل تنش های ژئوپلیتیکی در منطقه را افزایش داده است. هر چه جنگ در غزه بیشتر طول بکشد، پتانسیل برای پیامدهای گسترده تری فراتر از مرزهای اسرائیل یا فلسطین بیشتر می شود. ادامه عملیات اسرائیل در غزه، چشم انداز مشارکت بیشتر بازیگران منطقه ای را که تهدیدی برای ثبات ژئوپلیتیکی در منطقه هستند، افزایش می دهد. این جنگ روند عادی سازی روابط بین کشورهای عربی و اسرائیل را متوقف کرد و امکان درگیری های خشونت آمیز از طریق جنگ های نیابتی را افزایش داد. ناظران سیاسی می گویند در چنین شرایط پرتنشی، گروه های تروریستی و دزدان دریایی در منطقه فعال تر شده و از فضای متشنج سوء استفاده می کنند. علاوه بر این، این جنگ به دلیل حمایت از تشکیل کشور فلسطین و ناامیدی فزاینده اعراب از کشورهای غربی از جمله آمریکا، دامنه مانورهای دیپلماتیک چین و روسیه در منطقه را افزایش داد. درگیری در غرب آسیا پیامدهای جهانی دارد و همراه با جنگ در اوکراین و تنش‌ها در هند و اقیانوس آرام، ترکیبی ناپایدار است که صلح و امنیت جهانی را تهدید می‌کند.

منبع: خبرآنلاین