پیام ویژه تهران به واشنگتن؛ آیا بستن تنگه هرمز تنها گزینه ایران است؟

ماجرا از آنجا شروع شد که نفتکش «ادوانتیج سویت» در ۱۸ اردیبهشت امسال در خلیج عمان توسط نیروی دریایی ارتش توقیف شد. بر اساس شکایت جمعی بیماران پروانه ای کشور از دولت آمریکا، به دلیل تحریم های شدید این کشور که منجر به جلوگیری از فروش داروهای مورد نیاز بیماران پروانه ای توسط یک شرکت سوئدی شد، دادگاه روابط بین الملل دستور داد توقیف محموله نفت آمریکا در خلیج فارس دستوری که قبلاً اجرا شده و قرار است دستورات بعدی در خصوص تخلیه محموله نفت صادر شود.

اتخاذ راهبرد «حمله متقابل» از سوی ایران در مواجهه با رویکردهای خصمانه دولت آمریکا، علاوه بر نشان دادن توانایی راهبردی تهران در پاسخگویی به چنین اقداماتی، نشان‌دهنده آمادگی ایران برای مقابله با اقدامات متقابل با هدف تامین منافع ملی کشور به‌ویژه سطح منطقه ای؛ موضوعی که برای تحقیق جامع نیاز به تحلیل دارد که در ادامه به بررسی آن خواهیم پرداخت.

پیروزی های ایران در دادگاه های بین المللی

اگرچه دولت آمریکا همچنان از آزادسازی اموال متعلق به ایران امتناع می ورزد، اما رسیدگی های دادگاهی که در سال های اخیر انجام شده منجر به صدور احکام قابل توجهی به نفع ایران شده است. یکی از این موارد، حکم دادگاه بین المللی دادگستری مستقر در لاهه در فروردین ماه سال جاری به نفع ایران در خصوص اعتراض ایران به مسدود شدن بیش از یک و نیم میلیارد دلار از دارایی های بانک مرکزی این کشور از طریق آمریکا بود. ایالات متحده، و به عنوان “پیروزی قانونی تهران بر واشنگتن” مورد ستایش قرار گرفت.

در آن زمان محمد دهقان معاون حقوقی رئیس جمهور از صدور حکم به نفع ایران در ۵ پرونده بین المللی خبر داد. پیش از آن اما در آبان ماه، دادگاه بین‌المللی لاهه شرکت هلندی FORAFINA را به پرداخت غرامت به جانبازان شیمیایی ایران به دلیل فروش مواد خام تولید سلاح‌های شیمیایی به عراق در دوران جنگ تحمیلی محکوم کرد. با این حال، صدور حکم در دادگاه های بین المللی در دهه های اخیر بی سابقه بوده است.

به عنوان مثال در آوریل ۲۰۱۳ دادگاه فدرال شیکاگو آمریکا در تصمیم شاکیان اسرائیلی در پرونده حمله به یک مرکز خرید در اورشلیم، اجازه انتقال اشیای باستانی ایرانی از جمله الواح هخامنشی را نداد. به موزه های شیکاگو به عنوان غرامت.

ضد حمله

یکی از مهمترین جلوه های توقیف محموله ۵۰ میلیون دلاری نفت توسط جمهوری اسلامی، اتخاذ رویکرد «پاسخ موازی» از سوی تهران است. جمهوری اسلامی طی سال‌های گذشته نشان داده است که با اتخاذ راهبرد «حمله متقابل» به هر اقدامی علیه امنیت ملی و منافع ملی ایران پاسخی برابر خواهد داد. پیش از آن و در آخرین روزهای دی ماه ۱۴۰۲ کشتی «نیکولاس اس تی» که حامل نفت آمریکا بود، در دریای عمان به تصرف ایران درآمد.

این همان کشتی «سوئز راجان» بود که در بهار ۱۴۰۲ در حالی که محموله نفتی ایران را حمل می کرد توسط آمریکایی ها ربوده شد و نفت آن توقیف شد. جلوه دیگر این رویکرد توقیف نفتکش انگلیسی در تنگه هرمز توسط ایران بود. ماجرا از آنجا شروع شد که در ۱۳ ژوئیه ۲۰۱۸، نیروی دریایی بریتانیا نفتکش گریس ۱ را که حامل نفت خام ایران بود، بدون هیچ دلیل قانونی توقیف کرد. اما این اقدام جمهوری اسلامی بی پاسخ نماند و در ۷ تیرماه، نفتکش انگلیسی «استنا ایمپرو» دستگیر و برای لنگر انداختن در بندرعباس هدایت شد.

بازدارندگی بدون بستن تنگه هرمز

اهمیت ژئوپلیتیکی خلیج فارس و تنگه هرمز باعث شده است که نیروی دریایی ایران چه در ارتش و چه در سپاه با تقویت قدرت استراتژیک خود، سطح بازدارندگی ایران را در این منطقه به میزان قابل توجهی افزایش دهند. اکنون اقتدار دریایی ایران در تنگه هرمز به حدی رسیده است که کارشناسان جمهوری اسلامی را قدرت مسلط در تنگه هرمز می دانند که حتی بدون نیاز به انسداد این تنگه، از توان رهبری مطلوب برای ایجاد یک تنگه برخوردار است. تعادل استراتژیک در این منطقه

توقیف محموله نفتی آمریکا دلیلی بر ادعای بازدارندگی ایران در تنگه هرمز است. این در حالی است که این تنگه به ​​عنوان مانعی بر سر راه صادرات انرژی جهانی به عرصه ای برای مقابله با تهدیدات آتی در حوزه جنگ دریایی تبدیل شده است. در گذشته ناظران حوادث منطقه تاکید کرده بودند که بستن تنگه هرمز تنها گزینه تهران برای پاسخ به اقدامات خصمانه دولت های غربی خواهد بود. اکنون اما ایران نشان داده است که بدون بستن تنگه هرمز می تواند در حفظ امنیت و منافع ملی خود نقش آفرینی کند.

توقیف دارایی های آمریکا

اقدامات ارتجاعی جمهوری اسلامی در سال های اخیر برای تصرف اموال آمریکا تنها به عرضه نفت محدود نشده است. در ۱۳ دسامبر ۲۰۱۰، مقامات ایرانی اعلام کردند که پهپاد آمریکایی RQ170 پس از پرواز ۲۲۵ کیلومتری در خاک ایران، به عنوان یک مورد جاسوسی در نظر گرفته شده است.

این در شرایطی بود که بررسی ها نشان می داد این پهپادهای آمریکایی عملیات جاسوسی گسترده ای را به ویژه در مرزهای ایران و افغانستان انجام داده اند و دستیابی ایران به این پهپاد اطلاعات ارزشمندی از فعالیت های جاسوسی آمریکا در منطقه در اختیار ایران قرار داده است.

این اقدام ایران بازتاب گسترده ای در رسانه های بین المللی داشت و مدتی بعد باراک اوباما رئیس جمهور وقت آمریکا طی یک کنفرانس مطبوعاتی از ایران خواست این پهپاد را به آمریکا بازگرداند.

منبع: روزنامه همشهری