فرصت‌های محدود حضور هماهنگ را از دست ندهیم

سعید تاجیک، رئیس کمیسیون انرژی و محیط زیست اتاق بازرگانی تهران، که به همراه گروهی از نمایندگان بخش خصوصی از اتاق تهران و اتاق ایران در کاپ تغییرات اقلیم ۲۹ در باکو آذربایجان شرکت کرده بود، طی یادداشتی به شرح فعالیت‌ها و اقدامات بخش خصوصی در این رویداد و دستاوردها و نتایج آن پرداخت و از جدایی دولت و بخش خصوصی در این رویداد بزرگ بین‌المللی که منجر به از دست رفتن فرصت‌های بزرگی شده است، انتقاد کرد. متن این یادداشت را می‌توانید در ادامه مطالعه کنید.

سعید تاجیک، رئیس کمیسیون انرژی و محیط زیست اتاق بازرگانی تهران

طی دو روز به نمایندگی از اتاق تهران و همراه با نمایندگان اتاق ایران در اجلاس کاپ ۲۹ در آذربایجان حضور داشتم. برای بررسی وضعیت حضور ایران در این اجلاس مایلم چند پرده از اتفاقات یک‌سال گذشته را مرور کنم.

پرده اول:

آذر ۱۴۰۲ / کاپ ۲۸ دبی

سرپرستی هیئت ایرانی به جای رئیس سازمان محیط زیست بر عهده آقای محرابیان وزیر وقت نیرو گذاشته شده بود. شب قبل از پرواز هیئت اتاق و سازمان محیط زیست، سفر هیئت دولتی ایران کنسل شد و وزیر نیرو هم بدون‌حضور در اجلاس به کشور برگشت.

پاویون ایران که هلدینگ پتروشیمی هزینه آن را تقبل کرده بود هم با ناهماهنگی خالی ماند و سوژه سرشکستگی ایرانی‌های انگشت‌شماری شد که وارد بخش آبی (Blue Zone) شدند. تیم محدود اتاق بازرگانی تهران فقط توانست به بخش سبز کاپ وارد شود و از بازدید از بخش آبی محروم شد.

پرده دوم:

پیگیری اتاق تهران

بعد از برگشتن از کاپ۲۸ و ملاحظه ظرفیت‌های آن برای ارتباط بخش خصوصی و دولتی ایران با سایر کشور و شناسایی فرصت‌هایی نظیر بازار کربن، وام‌ها و اعتبارات صندوق‌های محیط‌زیستی بین‌المللی، تکنولوژی‌های نوین در انرژی‌های پاک و یا حتی طرح موضوع رفع تحریم‌ در حوزه‌های محیط زیست، موضوع در دستور کار کمیسیون انرژی و محیط زیست اتاق تهران قرار گرفت. برای تشریح حساسیت موضوع گزارشی از سطح حضور سران و تصمیمات متخذه تهیه و به هیئت رییسه اتاق تهران ارائه شد.

پرده سوم:

دی ماه ۱۴۰۲ / توافق رسمی با سازمان

به مناسب هفته هوای پاک، رئیس وقت سازمان حفاظت محیط زیست را به اتاق تهران دعوت کردیم و طی توافق‌نامه‌ای قرار شد به طور مشترک برای کاپ ۲۹ اقدام کنیم، کمیته‌های تخصصی و کارشناسی مشترک در این زمینه تشکیل شد.

پرده چهارم:

اتحاد اتاق‌ها

برای هماهنگی بیشتر در بخش خصوصی و یک‌صدا شدن حرف‌ها با پیشنهاد اتاق تهران، توافق‌نامه اقدام مشترک بین کمیسیون‌های انرژی و توسعه پایدار اتاق ایران و کمیسیون انرژی و محیط زیست اتاق تهران امضا شد. همه در بخش خصوصی توافق کردند که حرف مشترک بزنند و اقدام مشترک بکنند.

پرده پنجم:

تغییر دولت

با تغییر ناگهانی دولت عملاً توافق‌های قبلی با سازمان به محاق رفت. حضور بنده به عنوان نماینده اتاق در کمیته انتخاب رئیس محیط زیست باعث شد موضوع کاپ۲۹ جزو سوالات مشخص و پیگیری‌ها از نامزدها از جمله خانم دکتر انصاری قرار گیرد. همه از جمله ایشان قول همکاری با بخش خصوصی را دادند.

پرده ششم:

پیشنهاد به رئیس جمهور

با استقرار دولت جدید و رویکرد رئیس‌جمهور  و رویکرد گفتگو و وفاق، پیشنهادی مطرح کردیم که رئیس‌جمهور مثل سران اکثر کشورهای جهان به کاپ ۲۹ برود و مبنای گفتمان خود با دنیا را بر پایه مسایل زیست محیطی بگذارد که هم بر پایه صلح است و هم درد مشترک همه دنیا. این موضوع را علاوه بر ریاست جدید سازمان، طی دو جلسه با آقای ظریف هم مطرح کردیم. ایشان استقبال کردند و در جلسه آخر گفتند که قطعی شده که رئیس‌جمهور به کاپ ۲۹ بیایند.

پرده هفتم:

پاویون ایران و حضور اتاق

با جدی شدن بحث حضور رئیس‌جمهور تیم مشترک اتاق بازرگانی پیشنهاد داد که اتاق پاویون ایران در بخش آبی کاپ۲۹ را بگیرد و مثل سایر کشورها دولت و بخش خصوصی با هم حضور پیدا کنند و فضایی برای ارائه دستاوردها، طرح موضوعات و فرصت گفت‌وگو باشد. سازمان محیط زیست موضوع را پذیرفت و به وزارت خارجه ارجاع شد. در فاصله یک هفته به کاپ اعلام شد که فضایی حدود ۱۰۰ متر امکان تخصیص دارد و اتاق هم اعلام کرد که هزینه آن را تامین می‌کند و تیمی را برای حضور مرحله به مرحله افراد طی دو هفته کاپ در پاویون معرفی کرد. مقرر شد وزارت خارجه امکان حضور افراد منتخب و معرفی شده اتاق را در بخش آبی کاپ فراهم کند.

پرده هشتم:

پیام جدایی از دولت وفاق

در شرایطی که تیم مشترک اتاق خود را برای حضور پررنگ و تدارک پاویون پرمحتوا از گزارش‌ها و دغدغه‌ها آماده می‌کرد، نامه‌ای از دفتر رئیس‌جمهور به اتاق تهران رسید که به پیشنهاد و توصیه اداره کل محیط زیست و توسعه پایدار وزارت خارجه در نامه قید شده بود، به صورت جداگانه در اجلاس حاضر شوید. در این نامه عدم آشنایی نمایندگان بخش خصوصی با فرآیندهای مذاکراتی و دغدغه انتساب رفتارها و اظهارنظرهای بخش خصوصی به دولت به عنوان دلیل ذکر شده بود. متاسفانه در نظر گرفته نشده بود که پاویون کشورها محل مذاکرات همه نمایندگان آن کشورهاست و با سالن اجلاس‌های رسمی متفاوت است و قطعاً این بیانات جز نادیده گرفتن توان بخش خصوصی چیزی نبود. اقدامشان موثر افتاد.

پرده نهم:

لغو سفر رئیس‌جمهور

با مطرح شدن حضور رئیس‌جمهور در کاپ آذربایجان برخی جریانات با هماهنگی برخی رسانه‌های تند رو به انتقاد از حضور رئیس‌جمهور پرداختند. کلیات توجیه این گروه و محتوای گزارش‌هایشان این بود که اساساً تمرکز کاپ بر عبور از انرژی‌های فسیلی به تجدیدپذیر کار استکبار جهانی است که ما را از بازار انرژی جهان خارج کند. در نهایت هم سفر رئیس‌جمهور به کاپ۲۹ (به هر دلیلی) لغو شد.

پرده دهم:

حضور اتاق و دولت: هم‌زمان، مجزا، بدون پاویون

بعد از کش و قوس فراوان بالاخره رئیس سازمان محیط زیست و هیئت همراه به کاپ ۲۹ آمدند این خودش پیشرفت خوبی بود نسبت به سال قبل و جای امیدواری. سخنرانی خانم دکتر انصاری قابل قبول بود اما می‌توانست پیام محیط زیستی دولت ایران به جهان پررنگ‌تر باشد. وزارت خارجه موفق شد بخش خصوصی و دولت را از هم جدا کند. هر دو گروه در بخش آبی حضور داشتند ولی نه در کنار هم. حضور نمایندگان اتاق چه در بخش آبی و چه در بخش سبز هیچ خطری برای دولت نداشت و هیچ حرکتی خارج از پروتکل‌ها صورت نگرفت (خودجوش و بدون هیچ هماهنگی رسمی). همه کشورها حتی کشورهای فقیر پاویون داشتند ولی پاویون ایران همچنان خالی بود و ایرانی‌های حاضر در کاپ سرگردان فضاهای عمومی بودند.

پرده آخر:

کاپ ۲۹ چند روز دیگر ادامه دارد و مطالب مطرح شده در حوزه‌های مختلف توسعه پایدار آموزنده و قابل بهره‌برداری بود. تیم اتاق در حال جمع‌آوری مطالب برای به اشتراک‌گذاری با بخش خصوصی است. قویاً معتقدم کار محیط زیستی و توسعه پایدار بدون هماهنگی دولت و بخش خصوصی و سایر ذی‌نفعان امکان‌پذیر نیست. کاپ ۳۰، سال آینده در برزیل برگزار می‌شود امیدوارم که ایران با برنامه و تدارک بهتر حضور پیدا کند. بخش خصوصی ایران همچنان آماده همکاری با دولت است، غریبه و اجنبی هم نیست و اگر بیشتر از دولت دلسوز کشور نباشد کمتر هم نیست.